Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297) przewiduje różnego typu zwolnienia, w tym fakultatywne i obligatoryjne.
Zwolnienie fakultatywne (czyli zależne od woli rady gminy) zostało określone w art. 6k ust. 4 CzystGmU, gdzie postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały, może zwolnić w całości lub w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej gospodarstw domowych, w których dochód nie przekracza kwoty uprawniającej do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, o której mowa w art. 8 ust. 1 lub 2 PomSpołU, lub rodziny wielodzietne, o których mowa w KartaDRU.
Z kolei, zwolnienie obligatoryjne (czyli odgórnie przewidziane przez ustawodawcę) wynika z art. 6k ust. 4a CzystGmU, gdzie postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. To właśnie zwolnienie jest związane z tzw. kompostownikami.
Podana problematyka była przedmiotem oceny prawnej w rozstrzygnięciu nadzorczym Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 24.6.2022 r. (Nr 18/971/2022). Organ nadzoru analizował legalność zapisu o treści:
„Z części opłaty, wyliczonej na podstawie stawki określonej w § 2 ust. 1 uchwały, zwolnieni są właściciele nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujący bioodpady, stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, w taki sposób, że ww. opłata zostaje pomniejsza o 3 zł za każdą osobę zamieszkującą daną nieruchomość kompostującą ww. odpady”.
Na kanwie ww. zapisu organ nadzoru wskazał, że wskutek powyższej regulacji zwolniono z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jedynie właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi, zbierających odpady w sposób selektywny, kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym. Dalej zaznaczono, że takim zapisem rada gminy ograniczyła krąg podmiotów uprawnionych do tego zwolnienia. Zwrócono uwagę na art. 6k ust. 4a CzystGmU, z którego wynika, że rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. Zatem ustawodawca w przypadku przedmiotowego zwolnienia, nie ogranicza go jedynie do tych właścicieli nieruchomości, którzy zbierają odpady w sposób selektywny. Finalnie, RIO dokonała częściowego stwierdzenia nieważności uchwały, w zakresie, w jakim zwolnienia kompostownikowe zostały ustalone jedynie dla właścicieli zbierających odpady w sposób selektywny.
Podsumowując, stanowisko RIO jest prawnie uzasadnione. Rada gminy nie może ograniczać prawa do zwolnienia dla osób, które nie stosuję zbiórki selektywnej. Zwolnienie dotyczy zarówno stosujących selektywną zbiórkę, jak nie stosujących tego wymogu.
Źródło: BIP RIO Poznań