1. Omówienie przepisów
Rozporządzenie określa:
- sposób organizacji zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na polskich obszarach morskich, w tym łagodzenia negatywnych skutków dla flory i fauny, z uwzględnieniem opieki nad zaolejonymi zwierzętami;
- jednostki organizacyjne współdziałające w zakresie zwalczania zagrożeń na morzu z Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa (Służba SAR);
- podmiot właściwy do opracowania krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego (plan krajowy) jego elementy składowe oraz sposób opracowania, konsultowania i ogłaszania;
- zadania organów administracji morskiej w zakresie funkcjonowania systemu zwalczania zanieczyszczeń na morzu;
- zadania i uprawnienia Służby SAR w organizowaniu i koordynowaniu akcji zwalczania zagrożeń lub zanieczyszczeń na morzu;
- zasady i sposób udostępniania w ramach współpracy międzynarodowej informacji o gotowości do zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego .
Przewidziano szereg zadań dla dyrektora urzędu morskiego w zakresie zwalczania powyższych zagrożeń i zanieczyszczeń, który m.in.:
- nadzoruje działania mające na celu zwalczanie zagrożenia lub zanieczyszczenia morza prowadzone przez kapitana statku i armatora;
- może polecić prowadzenie tych działań Służbie SAR lub innej wyspecjalizowanej jednostce organizacyjnej – biorąc pod uwagę rodzaj i stopień zagrożenia lub zanieczyszczenia morza oraz sposób wykonywania przez kapitana i armatora statku działań;
- ma obowiązek powiadomić niezwłocznie właściwego wojewodę, właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska oraz właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w celu podjęcia przez nich odpowiednich działań zapobiegawczych na lądzie , z rodzaju i stopnia zagrożenia środowiska morskiego albo przebiegu działań zmierzających do zwalczenia zanieczyszczenia morza wynika możliwość zanieczyszczenia brzegu morskiego lub zagrożenia życia lub zdrowia ludności w rejonie nadmorskim (zadania mające na celu łagodzenie negatywnych skutków dla flory i fauny na brzegu morskim, z uwzględnieniem opieki nad zaolejonymi zwierzętami, realizuje właściwy wojewoda na podstawie planu ratowania zaolejonych zwierząt, które ucierpiały w wyniku wypadków morskich);
- może udzielić, na wniosek kierownika akcji, zgody na zastosowanie do zwalczania zanieczyszczeń innych metod niż mechaniczne (zasadą jest bowiem, że zwalczanie zanieczyszczeń na polskich obszarach morskich wykonuje się metodami mechanicznymi;
Działania zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wykonuje się zgodnie z planem krajowym, który zawiera:
- określenie sposobów alarmowania i informowania o zdarzeniach powodujących zagrożenia lub zanieczyszczenia środowiska morskiego oraz punktów kontaktowych;
- wykaz i rozmieszczenie sił i środków, które mogą być użyte do akcji zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu;
- sposób prowadzenia akcji zwalczania zanieczyszczeń na morzu, z uwzględnieniem specjalnych metod prowadzenia działań na akwenach uznanych za szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenia oraz sposobów łagodzenia skutków zanieczyszczenia dla flory i fauny;
- zadania dla jednostek współdziałających ze Służbą SAR w akcjach zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu;
- określenie jednostek współdziałających w zwalczaniu zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu.
Trzeba też wspomnieć o obowiązku opracowania planów przeciwdziałania zagrożeniom i zanieczyszczeniom morza , któremu podlegają:
- podmioty prowadzące działalność i użytkujące nabrzeża w granicach portów morskich, które opracowują i na bieżąco aktualizują zakładowe plany ratownicze;
- podmioty zarządzające portem lub przystanią, które opracowują i na bieżąco aktualizują portowe plany zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń dla wód portowych, stanowiących infrastrukturę portową;
- podmioty prowadzące działalność na morzu poza obszarami portów, które opracowują i na bieżąco aktualizują zakładowe plany na podstawie odrębnych przepisów.
Uzgodnione plany zatwierdza, w formie decyzji, właściwy dyrektor urzędu morskiego , który prowadzi też ewidencję tych planów. Zatwierdzone plany stanowią integralną część planu krajowego.
2. Komentarz
Z art. 21 ust. 1 ustawy z 16.3.1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 434 ze zm.) wynika, że dyrektor urzędu morskiego, do którego wpłynie meldunek lub sprawozdanie kapitana statku o wystąpieniu zagrożenia, albo który otrzyma z innego źródła wiadomość o zanieczyszczeniu lub zagrożeniu zanieczyszczeniem polskich obszarów morskich, ma obowiązek:
- dokonać oceny faktycznej sytuacji w celu ustalenia rodzaju i stopnia zanieczyszczenia morza lub zagrożenia zanieczyszczeniem;
- w razie potrzeby zarządzić i podjąć odpowiednie działania;
- niezwłocznie poinformować właściwe organy innych państw stron Konwencji Helsińskiej 1992 o istniejącej sytuacji i podjętej lub zamierzonej akcji, jeżeli rozlew przemieszcza się lub może przemieścić się do obszaru morskiego tych państw.