Zmieniono wykaz prac wzbronionych młodocianym!

Wprowadzone zmiany mają na celu wdrożenie do polskiego prawa postanowień dyrektywy Rady nr 94/33/WE, w tym nowego zharmonizowanego systemu klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin.

Nowelizację wprowadzono przepisami rozporządzenia RM z 5.6.2015 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2015 r. poz. 929).

Poniżej omawiamy zakres proponowanych zmian oraz powody, dla których mają być wprowadzone.

Nowy zharmonizowany system klasyfikacji

Rozporządzenie zostało znowelizowane, aby wdrożyć do polskiego prawa postanowienia dyrektywy Rady nr 94/33/WE z 22.6.1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz.Urz. L 216, z 20.08.1994, str. 12, ze zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 2, str. 213, ze zm.). Dyrektywa ta została zmieniona:

Klasyfikacja ze względu na zagrożenia

Nowy system został przyjęty w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. 1.6.2015 r. system ten w pełni zastąpi dwa systemy stosowane uprzednio, tzn. wprowadzony dyrektywą 67/548/EWG2) – w odniesieniu do substancji, oraz wprowadzony dyrektywą 1999/45/WE3) – w odniesieniu do mieszanin. Nowy system wprowadza m.in.:

Tabela wspomagająca konwersję klasyfikacji

W załączniku VII do rozporządzenia 1272/2008 została zamieszczona tabela wspomagająca konwersję klasyfikacji ujętych w dyrektywie 67/548/EWG i 1999/45/WE na odpowiadającą im klasyfikację zgodną z rozporządzeniem 1272/2008. Warto wiedzieć, że konwersja nie była możliwa we wszystkich przypadkach, a tabela była już kilkukrotnie modyfikowana.

Rozporządzeniem 1272/2008 przewidziano stopniowe wprowadzenie nowego systemu przez zastosowanie odpowiednich okresów przejściowych. Ostateczne wprowadzenie nowego systemu nastąpi 1.6.2015 r. Mieszaniny, które zostaną sklasyfikowane, oznakowane i opakowane zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE oraz wprowadzone do obrotu przed 1.6.2015 r. będą mogły pozostać w obrocie, bez konieczności ponownego oznakowania i opakowania do 1.6.2017 r.

Zmiana dyrektywy 94/33/WE w związku z rozporządzeniem 1272/2008 była niezbędna, ponieważ dyrektywa 94/33/WE, do określenia prac wzbronionych osobom młodym, posługiwała się klasyfikacją zgodną z dyrektywą 67/548/EWG lub dyrektywą 1999/45/WE, oraz zwrotami „R” wskazującymi szczególne zagrożenia związane ze stosowaniem substancji i mieszanin odpowiadającymi tej klasyfikacji. Ponadto sekcja I pkt 2 oraz sekcja II pkt 1 załącznika do dyrektywy 94/33/WE zawierały odniesienia do uchylonych dyrektyw 90/679/EWG4) i 90/394/EWG5), zamiast odniesień do dyrektyw 2000/54/WE6) i 2004/37/WE7).

Dyrektywą 2014/27/UE dostosowano dyrektywę 94/33/WE do nowego systemu klasyfikacji (zgodnego z rozporządzeniem 1272/2008) oraz wprowadzono poprawne odwołania do dyrektywy 2000/54/WE i dyrektywy 2004/37/WE.

Obowiązki państw UE

Państwa członkowskie zostały zobowiązane do wprowadzenia w życie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania zmian wprowadzonych dyrektywą 2014/27/UE najpóźniej do 1.6.2015 r. Przepisy dyrektywy 94/33/WE do polskiego prawa wdrożono rozporządzeniem RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047, ze zm.). Przepis ten zapewnia szczególną ochronę młodocianych przed negatywnym wpływem pracy oraz warunków pracy na ich rozwój, zwłaszcza poprzez zamieszczony w nim w załączniku 1 Wykaz prac wzbronionych młodocianym.

Ze względu na konieczność przygotowania zawodowego osób młodych, w załączniku 2 do rozporządzenia w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac zamieszczono Wykaz prac wzbronionych młodocianym, przy których wyjątkowo zezwolono na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat. W dziale II załącznika 1 określono Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych. W dotychczasowym brzmieniu tego działu prace w narażeniu na działanie czynników chemicznych wzbronione młodocianym określono poprzez wskazanie klas zagrożenia zgodnych z klasyfikacją zawartą w dyrektywach 67/548/EWG i 1999/45/WE, wraz z odpowiadającymi tym klasom zwrotami „R” wskazującymi rodzaj zagrożenia. W odniesieniu do czynników biologicznych wykaz prac wzbronionych młodocianym określono przez wyliczenie rodzajów prac, przy których wykonywaniu może dojść do narażenia na szkodliwe działanie czynników biologicznych.

Zakres proponowanych zmian

Nowelizacja dotyczy treści załącznika 1, działu II Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych do rozporządzenia RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047, ze zm.).

Ustęp 1. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych otrzymał nową treść odpowiadającą art. 3 pkt 1 lit. b oraz art. 3 pkt 2 dyrektywy 2014/27/UE (§ 1 pkt 1 projektowanego rozporządzenia). Prace wzbronione młodocianym ze względu na narażenie na szkodliwe działanie czynników chemicznych zostały określone poprzez wymienienie klas i kategorii zagrożenia wraz z odpowiadającymi im zwrotami „H”, wskazującymi rodzaj zagrożenia. Nowy wykaz prac, zgodny z nowa klasyfikacją, nie jest tożsamy z wykazem zawartym w obowiązującym rozporządzeniu Rady Ministrów, co wynika z braku możliwości pełnego przełożenia starej klasyfikacji na nową. Zgodnie z opinią przedstawioną przez Ministerstwo Zdrowia nowelizacja dyrektywy 94/33/WE nie spowodowała rozszerzenia zakresu ochrony młodocianych. Dodatkowo wykaz ten uzupełniono o prace w narażeniu na działanie ołowiu i jego związków oraz azbestu zgodnie z częścią II ust. 3 lit. e i f załącznika do dyrektywy 94/33/WE (przepisy te nie były dotychczas wdrożone).

Ustęp 1 załącznika po nowelizacji będzie następujący – 1. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych

Pkt 1) Prace w narażeniu na działanie substancji lub mieszanin spełniających kryteria klasyfikacji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającym i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.Urz. UE L 353 z 31.12.2008, str. 1, z późn. zm.) w jednej lub kilku z następujących klas lub kategorii zagrożenia wraz z jednym lub kilkoma następującymi zwrotami wskazującymi rodzaj zagrożenia:

lit. a) toksyczność ostra, kategoria 1, 2 lub 3 (H300, H310, H330, H301, H311, H331),

lit. b) działanie żrące na skórę, kategoria 1A, 1B lub 1C (H314),

lit. c) gaz łatwopalny, kategoria 1 lub 2 (H220, H221),

lit. d) łatwopalne aerozole, kategoria 1 (H222),

lit. e) ciecz łatwopalna, kategoria 1 lub 2 (H224, H225),

lit. f) materiały wybuchowe, kategorie „niestabilny materiał wybuchowy” lub materiały wybuchowe podklasy 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 (H200, H201, H202, H203, H204, H205),

lit. g) substancje i mieszaniny samoreaktywne typów A, B, C lub D (H240, H241, H242),

lit. h) nadtlenki organiczne typu A lub B (H240, H241),

lit. i) działanie toksyczne na narządy docelowe po narażeniu jednorazowym, kategoria 1 lub 2 (H370, H371),

lit. j) działanie toksyczne na narządy docelowe po narażeniu powtarzanym, kategoria 1 lub 2 (H372, H373),

lit. k) działanie uczulające na drogi oddechowe, kategoria 1, podkategoria 1A lub 1B (H334),

lit. l) działanie uczulające na skórę, kategoria 1, podkategoria 1A lub 1B (H317),

lit. m) rakotwórczość, kategoria 1A, 1B lub 2 (H350, H350i, H351),

lit. n) działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategoria 1A, 1B lub 2 (H340, H341),

lit. o) działanie szkodliwe na rozrodczość, kategoria 1A lub 1B (H360, H360F, H360FD, H360Fd, H360D, H360Df).

Pkt 2) Prace w narażeniu na substancje, mieszaniny lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określone w przepisach w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, a także prace w narażeniu na substancje lub mieszaniny powstające w tych procesach.

Pkt 3) Prace w narażeniu na ołów lub jego związki, w zakresie, w jakim czynniki, o których mowa, są wchłaniane przez ludzki organizm.

Pkt 4) Prace w narażeniu na azbest.

Pkt 5) Prace z kadziami, zbiornikami lub pojemnikami zawierającymi czynniki chemiczne, o których mowa w pkt 1–4.

Pkt 6) Prace w kontakcie z lekami psychotropowymi.

W ust. 2 Prace w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów w punkcie 3 wprowadzono odesłanie do przepisów wykonawczych w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (§ 1 pkt 2 projektowanego rozporządzenia).

Przepis ten (ust. 2 pkt 3) otrzyma brzmienie: Ust. 2. Prace w środowisku, w którym występuje narażenie na szkodliwy wpływ:

Pkt 3) pyłów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określonych w przepisach w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

W znowelizowanym ust. 4 Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych wprowadzono ogólny zakaz wykonywania przez młodocianych wszelkich prac narażających na szkodliwe działanie czynników chemicznych zakwalifikowanych do 3 i 4 grupy zagrożenia zgodnie z dyrektywą 2000/54/WE (oraz przepisami polskiego systemu prawnego wdrażającymi tę dyrektywę), do której to odsyła art. 3 pkt 1 lit. a dyrektywy 2014/27/UE (§ 1 pkt 3 projektowanego rozporządzenia), zamiast kazuistycznego wyliczenie rodzajów prac narażających na kontakt z czynnikami biologicznymi należącymi do 3 i 4 grupy zagrożenia.

Zmiana powyższa nie powoduje zmniejszenia zakresu ochrony młodocianych przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych, ponieważ zgodnie z opiniami przedstawionymi przez Ministerstwo Zdrowia oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, wykaz prac w dotychczasowym brzmieniu rozporządzenia zawiera wyłącznie prace narażające na działanie czynników biologicznych zakwalifikowanych do 3 i 4 grupy zagrożenia.

Treść Ust. 4. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych

Prace w kontakcie z czynnikami biologicznymi zakwalifikowanymi do grupy 3 lub 4 zagrożenia, zgodnie z przepisami w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, w szczególności:

Pkt 1) Prace, przy których źródłem zakażenia lub zarażenia może być chory człowiek lub materiał zakaźny pochodzenia ludzkiego, w tym krew, tkanki, mocz, kał, w szczególności wszelkie prace w szpitalach (oddziałach) zakaźnych.

Pkt 2) Prace, przy których występują zagrożenia czynnikami biologicznymi, przenoszonymi na człowieka przez kontakt ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego, w szczególności:

lit. a) drobnoustrojami wywołującymi choroby odzwierzęce (zoonozy),

lit. b) alergenami pochodzenia zwierzęcego, w tym wydalinami, roztoczem, sierścią, łupieżem zwierząt hodowlanych, pyłem jedwabiu naturalnego, pierzem ptaków, mączką rybną, występującymi w hodowli i przetwórstwie.

Pkt 3) Prace, przy których występują zagrożenia czynnikami biologicznymi pochodzenia roślinnego lub mikroorganizmami przenoszonymi przez rośliny:

lit. a) drobnoustrojami występującymi w roślinach, w tym bakteriami, promieniowcami, grzybami, które stanowią zagrożenie w trakcie procesów magazynowania, przetwarzania i użytkowania różnych surowców roślinnych,

lit. b) pyłami pochodzenia roślinnego, powodującymi stany uczuleniowe, w tym pyłami zbożowymi, paszowymi, tytoniowymi i z ziół leczniczych.