Mienie państwowe służy wykonywaniu zadań publicznych, a zarządza się nim zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki, z zachowaniem szczególnej staranności o czym mowa w zapisach art. 4 ust. 1 i 2 ZasZarzMieniemPU. Zgodnie z zapisami art. 5 ust. 2 ZasZarzMieniemPU szczególny sposób gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, ich sprzedaży, dzierżawy, najmu, przekazywania i darowizny, a także likwidacji regulowany jest zapisami GospRzeczR.
GospRzeczR określa szczegółowy sposób gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, ich sprzedaży, dzierżawy, najmu, przekazywania i darowizny, a także likwidacji przez organy administracji publicznej oraz kierowników jednostek, w ramach gospodarowania nabytym lub powierzonym tym organom lub jednostkom mieniem Skarbu Państwa.
W celu zwiększenia elastyczności gospodarowania składnikami mienia ruchomego Skarbu Państwa znowelizowane zostało GospRzeczR. Zmiany zostały wprowadzone na mocy rozporządzenie Rady Ministrów z 19.2.2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego Skarbu Państwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 578). Celem nowelizacji były potrzeby wynikające np. z pandemii COVID-19, katastrof ekologicznych, czy innych niedających się przewidzieć, a wymagających szybkiej reakcji zdarzeń. Uelastyczniono procedurę zbywania składników mienia ruchomego poprzez m.in. zniesienie trzech czasochłonnych trybów sprzedaży składników majątku, bez możliwości szybszej procedury w niektórych przypadkach. Rozszerzony został katalog podmiotów, które mogą otrzymać mienie Skarbu Państwa nieodpłatnie. Wprowadzono regulacje, które doprecyzowują przepisy GospRzeczR mogące wywoływać wątpliwości przy ich praktycznym stosowaniu.
Zmiany wprowadzone w zakresie definicji zbędnych składników majątku
Zmieniono definicję zbędnych składników rzeczowych majątku ruchomego zawartą w § 2 pkt 1 GospRzeczR doprecyzowując, że składniki rzeczowe majątku ruchomego posiadające wady lub uszkodzenia, których usunięcie byłoby nieuzasadnione ekonomicznie, powinny zostać uznane za składniki tego mienia o statusie „zużyte”, a nie za mienie „zbędne”. Zmiana polegała na uchyleniu § 2 pkt. 1 lit. c GospRzeczR.
Zmiany polegające na rozszerzeniu katalogu podmiotów uprawnionych do nabycia składników mienia ruchomego
Zgodnie z zapisami § 38 ust. 1 i § 39 ust. 1 pkt 1 GospRzeczR nieodpłatne przekazanie lub darowizna mienia państwowego mogą nastąpić na rzecz jednostki sektora finansów publicznych lub państwowej osoby prawnej, która nie jest jednostką sektora finansów publicznych.
Przez jednostki sektora finansów publicznych należy rozumieć podmioty wymienione w art. 9 FinPubU, a więc m.in. instytucje gospodarki budżetowej.
Zmiany w zakresie określania wartości likwidowanych składników mienia ruchomego
Doprecyzowano zasady wyceny dokonywanej w przypadku likwidacji składników majątku państwowego. Wycena likwidowanych składników mienia ruchomego dokonywana jest zgodnie z zapisami § 3 ust. 3 pkt 2 GospRzeczR w oparciu o wartość księgową.
Zmiany w zakresie wyceny zespołów składających się z kilku składników mienia ruchomego
Zapisy § 5 ust. 2 GospRzeczR wprowadzają obowiązek dokonania wspólnej wyceny kilku składników majątku ruchomego, które stanowią lub mogą stanowić zespół służący realizacji określonego rodzaju działalności. Zapisy GospRzeczR nie nakładają obowiązku jednolitego sposobu zagospodarowania składników stanowiących taki „zespół”, a jedynie ich wspólną wycenę i ocenę. Zmiana ma na celu rozwianie wątpliwości związanych z sytuacją, kiedy zagospodarowaniu mają podlegać składniki ruchome mienia Skarbu Państwa, z których nie każdy ma wartość znaczną (wyższą niż 24 000 zł), natomiast łączna ich wartość stanowi wartość znaczną.
Zmiany w zakresie publikacji informacji o zbędnych lub zużytych składnikach mienia ruchomego w BIP
Wraz z wejściem w życie znowelizowanego GospRzeczR w BIP publikowane powinny być informacje o każdym zbędnym lub zużytym składniku takiego majątku, bez względu na jego wartość.
Uelastycznienie procedury zbycia składników mienia ruchomego znacznej wartości
Stosownie do zapisów § 7 ust. 3a i 3b GospRzeczR wprowadzono wyjątek od zasady obowiązkowego poprzedzenia nieodpłatnego gospodarowania mieniem państwowym znacznej wartości podjęciem próby jego sprzedaży. Wyjątek ten dotyczy sytuacji, kiedy stan zużycia mienia jest na tyle duży, że jego atrakcyjność rynkowa jest znikoma, i jego sprzedaż może się okazać niemożliwa, a procedura takiej sprzedaży generowałaby wyłącznie zbyteczne koszty.
Taki sposób zagospodarowania mieniem państwowym dotyczy jedynie mienia o wartości nieprzekraczającej 200 000 zł, a ponadto jest dopuszczalny pod warunkiem wcześniejszego zgłoszenia podjętego w tym zakresie zamiaru do Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej i niewyrażenia przez ten organ zastrzeżeń co do zamiaru takiego zagospodarowania tego mienia.
Obowiązek takiego zgłoszenia nie jest wymagany zgodnie z § 39 ust. 2 GospRzeczR w przypadku: zamiaru dokonania darowizny mienia stanowiącego dobra kultury na rzecz instytucji kultury albo innych jednostek sektora finansów publicznych wyspecjalizowanych w sprawowaniu opieki nad zabytkami. Zgodnie z zapisami § 41 GospRzeczR nie ma również obowiązku zgłoszenia zamiaru dokonania, na rzecz podmiotów wykonujących stosowne badania, darowizny składników majątku ruchomego, których dopuszczenie do obrotu wymagałoby uzyskania certyfikatu zgodności, jeżeli koszt uzyskania takiego certyfikatu przekraczałby spodziewane wpływy ze sprzedaży tych składników.
Zmiana progu „trybów przetargowych”
Zgodnie z zapisami § 9 ust. 1 GospRzeczR organ lub jednostka, dokonuje sprzedaży składników rzeczowych majątku ruchomego o wartości przekraczającej kwotę 2000 zł, w trybie: przetargu publicznego, publicznego zaproszenia do negocjacji, aukcji. Wcześniej kwota graniczna określona była na poziomie 1200 zł.
Wprowadzenie zapisów określających procedurę zbywania zbędnych lub zużytych składników mienia ruchomego w sytuacjach kryzysowych
Dodano zapisy, które są odpowiedzią na nagłe potrzeby organów odpowiedzialnych na reagowanie na różnego rodzaju sytuacje kryzysowe, kiedy składniki zbędne jednemu organowi mogą być wykorzystane przez odrębne od Skarbu Państwa osoby prawne, przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego, ale też i poprzez podległe im spółki prawa handlowego.
Zgodnie z zapisami § 36a GospRzeczR sprzedaż jest możliwa poprzez ofertę w rozumieniu odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego. Zapis pozwala na działanie w sytuacjach naprawdę pilnych z pominięciem przetargu, aukcji czy negocjacji.
Zmiany o charakterze dostosowującym i redakcyjnym
Przepisy określające podstawowe zasady gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego Skarbu Państwa zostały przeniesione do przepisów ogólnych rozporządzenia, zamieszczono je w rozdziale 1.
Do przepisów ogólnych GospRzeczR przeniesiono (ujętą wcześniej w § 7 ust. 3 GospRzeczR) zasadę, zgodnie z którą zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego o znacznej wartości (tj. o wartości przekraczającej kwotę 24 000 zł) mogą być przedmiotem nieodpłatnego zagospodarowania tylko w przypadku, gdy ich sprzedaż nie dojdzie do skutku.
Zgodnie z zapisami § 42 ust. 2a znowelizowanego GospRzeczR likwidacji składników rzeczowych majątku ruchomego dokonuje się przez ich zniszczenie. Wyraźne zapisano, że „likwidacja” stanowi jeden ze sposobów gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, zaś „zniszczenie” takiego mienia jest jedynie sposobem dokonywania takiej likwidacji.
Postępowania dotyczące zagospodarowania składników mienia ruchomego zainicjowane przed nowelizacją (tj. do 7.4.2021) powinny być prowadzone na wcześniejszych zasadach.