W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1211 opublikowano ustawę z 13.6.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o zarządzaniu kryzysowym (dalej: nowelizacja).

Zmiany wprowadzono w ustawie z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 799 ze zm.; dalej: PrOchrŚrod). Zgodnie z art. 91 ust. 1 PrOchrŚrod w nowym brzmieniu dla stref, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 1 PrOchrŚrod (czyli tych, w których przekroczono dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji), zarząd województwa, w terminie 12 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, opracowuje i przedstawia do zaopiniowania właściwym wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast i starostom projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, mającego na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji. Przed zmianą termin ten wynosił 15 miesięcy.

Do art. 91 PrOchrŚod dodano przepisy ust. 2b–2d, zgodnie z którymi:

  • zarząd województwa, w terminie 12 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, przedstawia do zaopiniowania ministrowi środowiska projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza;
  • minister środowiska opiniuje projekt uchwały pod względem zgodności z wymaganiami, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 91 ust. 10 PrOchrŚrod, w terminie miesiąca od dnia jego otrzymania;
  • niewydanie opinii w tym terminie oznacza akceptację projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza.

Sejmik województwa, w terminie 15 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, określa, w drodze uchwały, program ochrony powietrza. Przed zmianą okres ten wynosił 18 miesięcy. Ponadto z 15 do 12 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref skrócono termin opracowania i przedstawienia przez zarząd województwa do zaopiniowania właściwym wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast i starostom projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, mającego na celu osiągnięcie poziomów docelowych substancji w powietrzu (art. 91 ust. 3 i 5 PrOchrŚrod). Natomiast opracowany przez zarząd województwa projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza powinien określać działania naprawcze, tak aby okresy, w których nie są dotrzymane poziomy dopuszczalne lub docelowe lub pułap stężenia ekspozycji, były jak najkrótsze (art. 91 ust. 9ac PrOchrŚrod). Zarząd województwa monitoruje też realizację przez podmioty i organy wskazane w programie ochrony powietrza oraz w planie działań krótkoterminowych działań naprawczych realizowanych na szczeblu gminnym i powiatowym (art. 91 ust. 9f PrOchrŚrod).

Zgodnie z ust. 7a dodanym do art. 91 PrOchrŚrod, program ochrony powietrza zawiera w szczególności:

1) informację na temat przekroczeń poziomów dopuszczalnych lub docelowych lub pułapu stężenia ekspozycji wraz z podaniem zakresu przekroczeń;

2) podział źródeł zanieczyszczeń;

3) scenariusze wielkości emisji w roku zakończenia realizacji programu;

4) harmonogram realizacji działań naprawczych określający działania:

  • krótkoterminowe – na okres nie dłuższy niż 2 lata,
  • średnioterminowe – na okres nie dłuższy niż 4 lata,
  • długoterminowe – na okres nie dłuższy niż 6 lat;

5) wskaźniki specyficzne dla planowanych działań naprawczych;

6) planowany do osiągnięcia efekt ekologiczny działań naprawczych polegający na redukcji wielkości emisji oraz planowane wielkości zmiany stężeń substancji w powietrzu objętych programem, w poszczególnych latach objętych programem oraz w roku zakończenia realizacji programu;

7) podmioty i organy odpowiedzialne za realizację działań naprawczych;

8) obowiązki i ograniczenia wynikające z programu;

9) uzasadnienie zakresu określonych i ocenionych przez zarząd województwa zagadnień programu.

Zgodnie z art. 94 ust. 2a PrOchrŚrod zarząd województwa przekazuje ministrowi środowiska oraz właściwemu wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska:

  • co roku, w terminie do 31 marca, za poprzedni rok kalendarzowy, sprawozdanie okresowe z realizacji działań naprawczych wynikających z programu ochrony powietrza oraz planu działań krótkoterminowych (sprawozdanie to, zgodnie z art. 8 nowelizacji, zarząd województwa przekazuje po raz pierwszy do 31.3.2021 r., przy czym sprawozdanie to obejmuje okres od dnia wejścia w życie uchwały w sprawie programu ochrony powietrza do 31.12.2020 r.);
  • w terminie 6 miesięcy po zakończeniu realizacji programu ochrony powietrza lub planu działań krótkoterminowych, sprawozdanie końcowe z realizacji tego programu lub planu obejmujące cały okres ich realizacji.

Poprzednio zarząd województwa dopełniał obowiązków informacyjno-sprawozdawczych raz na 3 lata. Uchylono tym samym przepis ust. 2b w art. 94 PrOchrŚrod, zgodnie z którym jeżeli realizacja programu ochrony powietrza lub planu działań krótkoterminowych była zaplanowana na okres krótszy niż 3 lata, sprawozdanie zarząd województwa przedkładał najpóźniej 6 miesięcy po zakończeniu realizacji tego programu lub planu.

Ponadto, z przepisów przejściowych wynika m.in., że:

  • do programów ochrony powietrza opracowywanych dla stref zaklasyfikowanych jako strefy, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 1 lub 4 PrOchrŚrod, w wyniku oceny poziomów substancji w powietrzu za 2017 r. oraz do planów działań krótkoterminowych, opracowywanych w wyniku tej oceny stosuje się przepisy dotychczasowe; tych programów i planów nie aktualizuje się (art. 5 nowelizacji);
  • programy ochrony powietrza uchwalone przed 29.6.2019 r. zachowują moc do czasu wejścia w życie uchwał w sprawie nowych programów ochrony powietrza, jednak nie dłużej niż przez okres, którego dotyczą te programy (art. 6 nowelizacji).

Z art. 7 nowelizacji wynika zaś, że do programów ochrony powietrza opracowywanych w wyniku oceny poziomów substancji w powietrzu za 2018 r. stosuje się przepisy w nowym brzmieniu, z tym że:

  • zarząd województwa opracowuje i przedstawia do zaopiniowania projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza w terminie do 30.4.2020 r.;
  • sejmik województwa uchwala program ochrony powietrza w terminie do 15.6.2020 r.;
  • zarząd województwa przekazuje informację o uchwaleniu programu ochrony powietrza w terminie do 20.6.2020 r.