W myśl obecnie obowiązujących przepisów, jeżeli wpłata składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od kwoty należnych składek rozliczonych w deklaracji za dany miesiąc kalendarzowy, w pierwszej kolejności rozlicza się ją na pokrycie należnych składek na fundusz emerytalny i na otwarte fundusze emerytalne, a dopiero później kwota wpłaty podlega podziałowi i zaliczeniu na pokrycie należnych składek na fundusz rentowy, fundusz chorobowy i fundusz wypadkowy, proporcjonalnie do kwot należnych składek na te fundusze, wynikających z rozliczenia dokonanego w deklaracji za dany miesiąc kalendarzowy. Wynika to z § 12 rozporządzenia RM z 18.4.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany ZUS (t.j. Dz.U. Nr 78, poz. 465).

W praktyce oznacza to, że nawet jeśli płatnik wpłaci kwotę, która stanowi wg deklaracji część finansowaną przez ubezpieczonych, to w przypadku wystąpienia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o rozłożenie pozostałego zadłużenia na raty musi jeszcze uregulować składki w części finansowanej przez ubezpieczonego.

Obowiązujące przepisy stanowią bardzo duże utrudnienie w skorzystaniu przez płatników składek z rozłożenia należności na raty. Płatnik składek zatrudniający pracowników musi w ciągu kilku dni spłacić ponad 50% swojego zadłużenia, aby uzyskać możliwość spłaty reszty zadłużenia w ratach, dlatego forma spłaty zadłużenia w ratach jest niepopularna.

Zmiany w rozkładaniu spłaty składek na raty

Uchwalona przez Sejm 9.4. 2015 r. nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych umożliwia odroczenie przez ZUS na wniosek dłużnika terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Chodzi tu o składki na ubezpieczenia, w tym należności finansowanej przez ubezpieczonego. Takie odroczenie lub rozłożenie na raty będzie mogło nastąpić ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie.
Wskazane wyżej zmiany mają umożliwić przedsiębiorcom wyjść z zadłużenia i kontynuować działalność gospodarczą. Zyskać ma też ZUS, bo będzie mógł odzyskiwać kwoty zaległych składek, których pełna egzekucja bywa często nieskuteczna.

Pozostałe zmiany

Nowelizacja zmienia także przepisy, związane z ewidencjonowaniem opłaty prolongacyjnej na koncie i subkoncie ubezpieczonego oraz na koncie w otwartym funduszu emerytalnym.

W myśl zmienionych przepisów, w ramach konta ubezpieczonego ZUS prowadzi subkonto, na którym ewidencjonuje informacje o zwaloryzowanej wysokości wpłaconych składek wraz z wyegzekwowanymi od tych składek odsetkami za zwłokę i opłatą prolongacyjną oraz kwotę środków odpowiadających wartości umorzonych przez otwarty fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych po poinformowaniu przez Zakład otwartego funduszu emerytalnego o obowiązku przekazania środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego na fundusz emerytalny FUS.

Waloryzacja kwot składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowanych na subkoncie, przeprowadzana będzie corocznie, od 1 czerwca każdego roku. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan subkonta nie może ulec obniżeniu.
Waloryzacji ma podlegać kwota składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowanych na subkoncie na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Waloryzacja będzie polegała na pomnożeniu kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej zewidencjonowanych na subkoncie, przez wskaźnik rocznej waloryzacji.

Przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowanych na subkoncie po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią roczną waloryzację składek i środków będzie waloryzowana kwartalnie.
Waloryzacji kwartalnej ma podlegać kwota składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej zewidencjonowanych na subkoncie na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu poprzednich waloryzacji kwartalnych. Waloryzacja kwartalna będzie polegała na pomnożeniu kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej zewidencjonowanych na subkoncie przez wskaźnik kwartalnej waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan subkonta nie będzie mógł ulec obniżeniu.

Zwaloryzowane kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowane na subkoncie będą podlegały podlegają podziałowi w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo w przypadku śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto, na zasadach określonych w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, dotyczących podziału środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo śmierci.

Omawiana nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ma wejść w życie pierwszego dnia siódmego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Podstawa prawna:

  • ustawa z 9.4.2015 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych