• Ponadto powstanie Rejestr Asystentów Medycznych zawierający m.in. upoważnienia do wystawienia zaświadczeń lekarskich i dane wystawiających zaświadczenia.
  • Nowelizacja zawiera również przepisy dostosowujące system prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 19.6.2018 r. (SK 18/17, Dz.U. z 2018 r. poz. 1241). 
  • Rozszerzono zakres działalności Narodowego Funduszu Zdrowia. 

Celem ustawy z 13.9.2018 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2018 r. poz. 1925, dalej jako ZmZasiłkiU18) jest przede wszystkim optymalizacja pracy lekarzy przez wprowadzenie możliwości wystawiania na podstawie dokumentacji medycznej zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy przez osobę inną niż lekarz.

Konsekwencją zmian wprowadzonych przez ustawę jest nowelizacja następujących aktów prawnych: ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm., dalej jako: ZasiłkiU), ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 511 ze zm., dalej jako: RehZawU) oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1510, dalej jako: ŚOZŚrPubU).

Wystawienie zaświadczenia 

Na konieczność opracowania przepisów pozwalających lekarzom możliwie najwięcej czasu poświęcać na kontakt z pacjentami wskazywało Ministerstwo Zdrowia. Normatywnym wyrazem uwzględnienia tych postulatów jest dodanie art. 54a ZasiłkiU. W myśl tego przepisu wystawienie zaświadczenia lekarskiego z upoważnienia lekarza, dentysty, felczera lub starszego felczera będzie możliwe, jeżeli utworzono dla niego profil informacyjny. Osobami umocowanymi do wystawienia zaświadczenia na podstawie upoważnienia będą osoby wykonujące zawód medyczny (w rozumieniu przepisów ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej, tekst jedn.: Dz.U. 2018 r., poz. 160 ze zm.) oraz osoby wykonujące czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (zdefiniowane w ustawie z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1318 ze zm.).

Ratio legis opisanego wyżej unormowania wskazano w uzasadnieniu projektu: „Proponowany mechanizm zakładałby zatem, że wystawiający zaświadczenie lekarskie, jako osoba posiadająca fachową wiedzę medyczną, mógłby skupić swoją aktywność na wykonywaniu podstawowych czynności związanych z procedurami medycznymi (ocena stanu zdrowia i leczenie), w tym także (…) na orzekaniu o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym (…) lub o konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, polegającym na przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodziny oraz udokumentowaniu procesu wydania orzeczenia w dokumentacji medycznej, prowadzonej na podstawie odrębnych przepisów. Ostatni z elementów powyższego procesu, tj. wystawienie zaświadczenia lekarskiego, mógłby być wykonany przez osobę umocowaną przez wystawiającego zaświadczenie lekarskie” (Uzasadnienie, s. 2).

Opisana w art. 54a ust. 2–5 ZasiłkiU procedura udzielania czasowych (na maksymalnie 12 miesięcy) upoważnień do wydawania zaświadczeń lekarskich ma na celu wymuszenie regularnego aktualizowania i weryfikowania listy osób wystawiających zaświadczenia na mocy upoważnienia. Jak wskazywano w uzasadnieniu „czasowy mechanizm udzielania upoważnienia zapewnia automatyzm w odbiorze posiadanego upoważnienia, co ogranicza ryzyko, iż osoby niepowołane będą dysponowały możliwością wystawiania zaświadczeń lekarskich w przypadku zaniedbania po stronie osoby ich upoważniającej” (Uzasadnienie, s. 2). Minister właściwy do spraw zdrowia prowadzi w systemie teleinformatycznym Rejestr Asystentów Medycznych (art. 54a ust. 13 i 14 ZasiłkiU ), który zawierał będzie dane osób upoważnionych do wystawiania zaświadczenia. Dane o pracownikach podmiotów medycznych posiadających stosowne umocowanie będą przekazywane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako: ZUS).

Artykuł 54a ust. 6 ZasiłkiU wprowadza odpowiedzialność lekarza wydającego upoważnienie za działania podejmowane przez umocowanego przez niego asystenta medycznego. W konsekwencji powtarzających się nieprawidłowości w wystawianiu zaświadczeń lekarskich ZUS może cofnąć upoważnienie udzielone wystawiającemu.

Nowe obowiązki Narodowego Funduszu Zdrowia        

W art. 97 ust. 3 ŚOZŚrPubU dodano punkt 4c nakładający na NFZ obowiązek finansowania informatyzacji świadczeń opieki zdrowotnej oraz szkoleń w tym zakresie.

Ustawa określa, że zadania wykonywane w ramach tak określonego obowiązku będą mogły zostać dofinansowane w 2018 r. przez ministra właściwego do spraw zdrowia w formie dotacji celowej przeznaczonej na zakup urządzeń informatycznych i oprogramowania oraz koszty niezbędnego szkolenia świadczeniodawcy. Źródła finansowania tak określonego zadania zostało wskazane na rok 2019, zatem od 2020 r. Fundusz będzie musiał wygospodarować środki na informatyzację i szkolenia z własnego budżetu.

Informacje zmieszczone w orzeczeniu o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności

Zmiany wprowadzone w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych są wynikiem konieczności dostosowania obowiązujących przepisów do wyroku Trybunału Konstytucyjnego SK 17/18 z 19.6.2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1241). TK wskazywał w nim na niezgodność rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15.7.2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności z przepisami art. 47 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji „w zakresie, w jakim przewiduje obligatoryjne zamieszczenie symbolu przyczyny niepełnosprawności, a w konsekwencji rodzaju choroby, w szczególności choroby psychicznej, jako przyczyny niepełnosprawności w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności”.

W celu wykonania wyroku ustawodawca wprowadził zmianę w art. 6b ust. 3 RehZawU. Wskutek zmiany „(…) powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności nie będą miały podstawy prawnej do wydawania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z symbolem „02-P” umożliwiającym identyfikację rodzaju schorzenia (choroby psychiczne)” (Uzasadnienie projektu, s. 6).

Ustawa weszła w życie 23.10.2018 r.