Zmiany w postępowaniu dyscyplinarnym policjantów
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 13.2.2014 r. w sprawie szczegółowego trybu wykonywania czynności związanych z postępowaniem dyscyplinarnym w stosunku do policjantów (Dz.U. z 2014 r., poz. 306) zostało wydane w oparciu o upoważnienie zawarte w art. 139 ustawy z 6.4.1990 r. o Policji (Dz.U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687) i jednocześnie uchyla rozporządzenie z 18.11.2003 r. (Dz.U. Nr 198, poz. 1933) dotychczas obowiązujące w tym zakresie.
Głównym celem nowego rozporządzenia jest zapewnienie szybkości postępowań dyscyplinarnych. Stąd § 2 rozporządzenia stanowi, że dokumenty w trakcie toczącego się postępowania mogą być przekazywane bezpośrednio, za pośrednictwem innych funkcjonariuszy lub pracowników Policji, przesyłkową listową, a także za pośrednictwem komunikacji elektronicznej. Ponadto, obieg dokumentów musi być prowadzony w taki sposób, aby ich treść nie została udostępniona osobom niepowołanym. Przepis nie określa sposobu wyboru formy przesyłania dokumentów – wyboru tego będzie dokonywał w konkretnej sytuacji rzecznik bądź przełożony dyscyplinarny.
Do sprawniejszego przebiegu postępowania ma przyczynić się nałożony na przełożonych dyscyplinarnych i wyższych przełożonych dyscyplinarnych obowiązek badania swojej właściwości rzeczowej i dyscyplinarnej na każdym z etapów postępowania.
Dotychczasowa praktyka ujawniła potrzebę uregulowania kwestii dotyczącej włączania do akt postępowania dyscyplinarnego dokumentów złożonych bezpośrednio przez obwinionego, jak również odpisów i wyciągów z innych postępowań. Teraz przełożony dyscyplinarny będzie zobowiązany do sporządzenia z tej czynności protokołu. Niewątpliwie uregulowanie to zapewni obwinionemu prawo do skorzystania z przysługującego mu prawa do obrony, gdyż będzie on wiedział, na jakim etapie dokument został lub nie został włączony do dokumentacji.
Kolejna modyfikacja postępowania dyscyplinarnego została dokonana w § 8 omawianego rozporządzenia, zgodnie z którym wniosek o przedłużenie terminu prowadzenia czynności dowodowych w postępowaniu dyscyplinarnym składa się nie później niż 5 dni przed upływem tego terminu, a przed wydaniem postanowienia o przedłużeniu terminu prowadzenia czynności dowodowych właściwy do jego wydania wyższy przełożony dyscyplinarny lub Komendant Główny Policji może zażądać niezwłocznego przekazania akt postępowania.
Zupełnie nowy w stosunku do starych zasad jest przepis, który umożliwia rzecznikowi dyscyplinarnemu zarzucenie obwinionemu czynu, który nie był objęty postanowieniem, w przypadku ustalenia na podstawie zebranego materiału dowodowego, że taki czyn również powinien być przedmiotem postępowania. Uprawnienie rzecznika dotyczy również istotnej zmiany opisu czynu lub jego kwalifikacji. W takich sytuacjach rzecznik dyscyplinarny jest obowiązany wystąpić do przełożonego dyscyplinarnego z wnioskiem o zmianę lub uzupełnienie zarzutów.
Istotną nowością wynikającą z przedmiotowego rozporządzenia jest wprowadzenie rejestru postępowań dyscyplinarnych. Rejestr ten zostanie założony i prowadzony przez przełożonych dyscyplinarnych. Wskazano, że rejestr może być prowadzony w systemie informatycznym lub teleinformatycznym. Rejestracja postępowania dyscyplinarnego będzie następowała niezwłocznie po jego wszczęciu. Zadaniem rejestru jest przede wszystkim usprawnienie nadzoru nad toczącymi się postępowaniami. Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny będą mogli w każdym momencie dokonać wglądu do rejestru i uzyskać informacje na jakim etapie znajduje się dane postępowanie. Rejestr powinien przyczynić się do bardziej efektywnego nadzorowania postępowań, w szczególności długotrwałych i skomplikowanych oraz tych, które mają istotne znaczenie dla Policji.
Kolejne regulacje mające pozytywny wpływ na sprawny nadzór są zawarte w § 13–14 rozporządzenia. Szczególnie ważny jest przepis umożliwiający przełożonemu dyscyplinarnemu upoważnienie funkcjonariusza Policji do sprawowania nadzoru w określonym przez przełożonego zakresie. Ponadto, uregulowana została kwestia obsługi kancelaryjnej postępowań dyscyplinarnych. Obsługa ta zostanie przekazana do obowiązków kancelarii lub sekretariatowi komórki organizacyjnej, w której służbę pełni prowadzący postępowanie rzecznik dyscyplinarny. Ponadto, rzecznik dyscyplinarny stanie się odpowiedzialny za archiwizację akt zakończonego postępowania dyscyplinarnego.
Warto również wskazać, że rozporządzenie zawiera aż 42 wzory postanowień, protokołów i innych pism stosowanych w postępowaniu dyscyplinarnym. Przedstawienie konkretnych wzorów pism przyczyni się do jednolitości postępowań dyscyplinarnych, prowadzonych w różnych jednostkach.
Nowe regulacje zawarte w omawianym rozporządzeniu mają charakter wielokierunkowy i uwzględniają prawa obwinionego, obowiązki rzecznika oraz przełożonego dyscyplinarnego. Wydaje się, że pozytywnie wpłyną na przebieg postępowań dyscyplinarnych, a także ich jakość. Mając na względzie art. 135 ust. 4 ustawy o Policji – wprowadzający termin jednego roku przedawnienia karalności przewinień dyscyplinarnych – krótszy czas trwania postępowania dyscyplinarnego daje większą szansę na poprawne merytorycznie rozstrzygnięcie.
Wejście w życie nowego rozporządzenia nie będzie oddziaływać na budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego.
