Ustalanie kręgu stron w powiązaniu z wariantem realizacji przedsięwzięcia 

Obszar oddziaływania przekładający się na ustalenia kręgu stron postępowania określa się, zgodnie z nowym brzmieniem art. 74 ust. 3a ŚrodInfU, co do zasady dla wariantu przedsięwzięcia zaproponowanego przez wnioskodawcę, z zastrzeżeniem art. 81 ust. 1 ŚrodInfu. Oznacza to, że wariant przedsięwzięcia preferowany przez wnioskodawcę stanowi podstawowe kryterium ustalania obszaru oddziaływania a przez to kręgu stron postępowania w sprawie wydania DŚU. Natomiast w sytuacji, w której z przeprowadzanej już oceny oddziaływania wynika brak możliwości realizacji przedsięwzięcia w takim wariancie, skutkujący wskazaniem przez organ innego wariantu jego realizacji spośród wymaganych w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (racjonalnego wariantu alternatywnego, racjonalnego wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 5 ŚrodInfU), to właśnie ten wskazany wariant wyznacza krąg stron postępowania.

Co istotne, ŚrodInfUZm zmieniła brzmienie przywołanego art. 81 ust. 1 ŚrodInfU wskazującego na podstawę wskazania do realizacji wariantu innego niż proponowany przez wnioskodawcę. Dotychczas podstawę takiego działania organu stanowiła zasadność realizacji przedsięwzięcia w innym wariancie a obecnie decyduje o tym brak możliwości realizacji przedsięwzięcia w wariancie proponowanym przez wnioskodawcę, stwierdzony w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

Kryteria ustalania obszaru, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie 

Po zmianach wprowadzonych przez ŚrodInfUZm obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie to obecnie:

Przed zmianą ŚrodInfU liczba stron postępowania odnosiła się do wszystkich sąsiednich działek bez względu na usytuowanie planowanego przedsięwzięcia i wielkość działki, na której zaplanowano przedsięwzięcie. Wprowadzone zmiany w niektórych przypadkach zwiększą a w niektórych zmniejszą krąg stron postępowania. Z kręgu stron nie będą już wykluczeni np. właściciele nieruchomości oddzieleni od planowanego przedsięwzięcia jedynie drogą (działką drogową). Natomiast w przypadku, w którym działka ta jest odpowiednio duża i zachowana zostanie oględność 100 m między przedsięwzięciem (np. budynkiem) a granicą działki, nie można wykluczyć, że jedyną stroną postępowania będzie wnioskodawca. Często formułowany zarzut ograniczania liczby stron postępowania przez wprowadzenie kryterium odległościowego projektodawca odpiera i uzasadnia zapobieganiem dotychczasowym praktykom sztucznego wydzielenia działek sąsiadujących, do których prawem rzeczowym dysponował wyłącznie inwestor.

Wprowadzenie odległościowego kryterium wyznaczania obszaru oddziaływania, zdaniem projektodawców nie pozbawi statusu stron podmiotów legitymujących się prawem rzeczowym do nieruchomości położonych poza tą granicą, o ile będą spełnione pozostałe przesłanki uznania ich za stronę tj. znajdowanie się w strefie przekroczeń standardów jakości środowiska (art. 74 ust. 3a pkt 2 ŚrodInfU) czy zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, które może wprowadzić ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem (art. 74 ust. 3a pkt 3 ŚrodInfU).

Załączniki do wniosku o wydanie DŚU uwzględniające teren realizacji przedsięwzięcia i obszar oddziaływania

Zmiany brzmienia art. 74 ust. 3a ŚrodInfU wyznaczające nowy sposób ustalania obszaru oddziaływania przedsięwzięcia skutkują określeniem zasięgu kopii map ewidencyjnych i wypisów z ewidencji gruntów.

Istotą zmiany zawartej w art. 74 ust. 1 pkt 3 i 3a ŚrodInfU w zakresie wymaganych niektórych załączników do wniosku o wydanie DŚU jest wymóg zaznaczania na mapie terenu, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz przewidywanego obszaru, na który będzie ono oddziaływać, z zaznaczeniem omawianej wyżej odległości 100 m (art. 74 ust. 3a pkt 1 ŚrodInfU). W pewnych przypadkach obszar oddziaływania wyznaczony na podstawie art. 74 ust. 3a pkt 2 i 3 będzie wykraczał poza odległość 100 m – wtedy jest istotne aby obszar ten również zaznaczyć na mapie. W odróżnieniu od odległości 100 m, obszar wyznaczony na podstawie art. 74 ust. 3a pkt 2 i 3 ŚrodInfU jest indywidualnie ustalany przez wnioskodawcę i poddawany weryfikacji przez organ w toku postępowania, stąd konieczność odrębnego ich zaznaczania.

Zmiana formy informowania stron o toczącym się postępowaniu

Ustawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw zmianą brzmienia art. 74 ust. 3 ŚrodInfU zmienia formę informowania o toczącym się postępowaniu w przypadku jeżeli liczba stron przekracza 10 (a nie jak dotychczas 20) i odsyła do art. 49 ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.; dalej: KPA). Powyżej tej liczby nie dokonuje się już zawiadomień indywidualnych (listownych) lecz zawiadamia się strony w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu. Zdaniem projektodawców regulacja będzie miała zastosowanie również dla przedsięwzięć nieliniowych i o mniejszej zajętości terenu, co ma na celu usprawnienie postępowań dla tego typu przedsięwzięć.

Wprowadzona zmiana ma związek ze zmianą brzmienia art. 74 ust. 1a ŚrodInfU, zgodnie z którym jeżeli liczba stron postępowania w sprawie wydania DŚU przekracza 10, nie wymaga się dołączenia wypisu z rejestru gruntów lub innego dokumentu, w postaci papierowej lub elektronicznej, wydanego przez organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków, pozwalającego na ustalenie stron postępowania. W razie wątpliwości organ może wezwać inwestora do dołączenia takiego dokumentu do wniosku w zakresie niezbędnym do wykazania, że liczba stron postępowania przekracza 10.

Sposób ustalania prawa rzeczowego do nieruchomości 

Dodane regulacje w art. 74 ust. 3b-3h ŚrodInfU odnoszą się do głównie do trybu ustalania stron postępowania. Przepis ust. 3b wskazuje sposób ustalania przez organ prowadzący postępowanie faktu przysługiwania podmiotom praw rzeczowych do nieruchomości znajdującej się w obszarze oddziaływania przedsięwzięcia. Podstawowym dokumentem ustalającym tę okoliczność jest treść wypisu z rejestru gruntów, któremu przypisuje się domniemanie aktualności.

Zgodnie z art. 74 ust. 3c ŚrodInfU w przypadku gdy w dniu wszczęcia postępowania w sprawie DŚU dokument potwierdzający prawo rzeczowe do nieruchomości, zawiera nieaktualne dane lub w przypadku gdy dane te stały się nieaktualne na skutek śmierci jednej ze stron tego postępowania, nie stosuje się art. 97 § 1 pkt 1 i 4 KPA, zgodnie z którym nie zawiesza się postępowania w sprawie wydania DŚU w przypadku wystąpienia wskazanych okoliczności. Przepis ten wprowadza domniemanie prawdziwości danych zawartych w dokumentach przedłożonych przez wnoszącego podanie, co umożliwia dalsze procedowanie wniosku.

Kolejne nowe przepisy ŚrodInfU (art. 74 ust. ust. 3d i 3e) określają zasady postępowania w przypadku przeniesienia praw rzeczowych w trakcie prowadzonego postępowania w sprawie DŚU na inny podmiot. Ustawodawca nałożył na podmioty, między którymi nastąpiło przeniesienie praw rzeczowych, obowiązek poinformowania organu prowadzącego postępowanie w sprawie DŚU, pod rygorem stwierdzenia przeszkody procesowej do wznowienia postępowania przez podmiot, który nie brał w nim udziału.

Zgodnie z art. 74 ust. 3f ŚrodInfU nieuregulowany lub nieujawniony stan prawny nieruchomości znajdujących się w obszarze, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie, nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania oraz wydania DŚU. Organ prowadzący postępowanie doręczy zawiadomienia o wszczęciu postępowania o wydanie DŚU i o jej wydaniu w drodze obwieszczenia. Nowe przepisy określają, co należy rozumieć pod pojęciem nieuregulowanego i nieujawnionego stanu prawnego (art. 74 ust. 3g i 3 h ŚrodInfU).