Zmiany w zasadach wynagradzania
Stosownie do projektowanej zmiany w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy z 26.1.1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm., dalej: KartaNauczU) do katalogu dodatków tworzących wynagrodzenia nauczycieli dodaje się nową kategorię – dodatek za wyróżniającą pracę . Celem dodania nowego składnika wynagrodzenia jest wzmocnienie motywacyjnego charakteru wynagrodzeń nauczycieli. Nowy dodatek będzie stanowił uzupełnienie obecnego systemu awansu zawodowego powiązanego z systemem wynagradzania. Powiązany będzie on także ze zmianą systemu oceniania pracy nauczycieli. Przede wszystkim zmienia się katalog ocen pracy nauczyciela. Nowy katalog ocen pracy nauczyciela będzie obejmował:
1) ocenę wyróżniającą;
2) ocenę bardzo dobrą;
3) ocenę dobrą;
4) ocenę niezadowalającą;
5) ocenę negatywną (nowoprojektowany art. 6a ust. 1KartaNauczU art. 80 pkt 3 projektu ustawy o finansowaniu zadań oświatowych).
W świetle nowoprojektowanego przepisu art. 33a KartaNauczU nauczycielowi dyplomowanemu legitymującemu się co najmniej pięcioletnim okresem pracy w szkole od dnia nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego oraz wyróżniającą oceną pracy, przysługuje dodatek za wyróżniającą pracę w wysokości 16% kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Podkreślenia wymaga, że prawo do dodatku za wyróżniającą pracę nauczyciel nabędzie z mocy prawa z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym uzyskana przez niego wyróżniająca ocena pracy stała się ostateczna. Czyli nabycie prawa do dodatku nie będzie zależne od decyzji dyrektora szkoły. W przypadku uzyskania kolejnej oceny pracy na niższym poziomie, nauczyciel utraci prawo do tego dodatku. Mechanizm ten powinien pozytywnie wpłynąć na utrzymywanie jakości pracy nauczyciela na odpowiednio wysokim poziomie.
Wysokość dodatku za wyróżniającą pracę
Pierwsze dodatki za wyróżniającą pracę nauczyciele będą mogli dostać od 1.9.2020 r. Na podstawie przepisu przejściowego zawartego w art. 115 ust. 2 w okresie od 1.9.2020 r. do 31.8.2023 r. dodatek za wyróżniającą pracę ustalony będzie w wysokości:
1) od 1.9.2020 r. do 31.8.2021 r. – 3%,
2) od dnia 1.9.2021 r. do 31.8.2022 r. – 6,5%
– kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.
Docelową wysokość 16% kwoty bazowej dodatek za wyróżniającą pracę osiągnie z 1.9.2022 r.
Zmiana terminy wypłaty wynagrodzenia
Kolejną zmianą zaproponowaną w nowelizacji KartaNauczU jest ujednolicenie terminu wypłaty wynagrodzenia nauczycielskiego. W świetle obowiązujących przepisów wynagrodzenie zasadnicze i inne stałe dodatki jest wypłacane nauczycielowi miesięcznie z góry w pierwszym dniu miesiąca, a jeżeli pierwszy dzień miesiąca jest dniem ustawowo wolnym od pracy – w dniu następnym. Z kolei składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac, są wypłacane miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli projekt wejdzie w życie w przewidywanym kształcie, to zgodnie ze zmienionym art. 39 ust. 3 KartaNauczU wynagrodzenie będzie wypłacane nauczycielowi miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli ostatni dzień miesiąca będzie dniem ustawowo wolnym od pracy, wynagrodzenie będzie wypłacane w dniu poprzedzającym ten dzień, a w wypadkach szczególnie uzasadnionych wynagrodzenie może być wypłacone w jednym z ostatnich pięciu dni miesiąca. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepisy przejściowe. Stosownie bowiem do art. 114 ust. 1 projektu ustawy nowelizującej wypłata wynagrodzenia w terminie z dołu nastąpi dopiero od grudnia 2019 r. Od 1.1.2019 r. do 30.11.2019 r. termin wypłaty składników wynagrodzenia, które przed dniem wejścia w życie ustawy były wypłacane nauczycielowi miesięcznie z góry, w każdym kolejnym miesiącu ulegnie przesunięciu na termin późniejszy, jednak okres od dnia wypłaty poprzedniego wynagrodzenia wypłacanego z góry nie może być dłuższy niż 34 dni.
Likwidacja niektórych uprawnień socjalnych
Autorzy projektu zakładając, że w obecnych realiach społeczno-gospodarczych część uprawnień socjalnych przyznawana nauczycielom na podstawie KartaNauczU utraciła swój pierwotny cel, przewidzieli w projekcie rezygnację z nich. Jeżeli projektowana ustawa wejdzie w życie w przewidywanym kształcie zostaną uchylone przepisy regulujące:
1) prawo do lokalu mieszkalnego na terenie gminy (art. 54 ust. 1-2 i 6-8 KartaNauczU);
2) prawo do dodatku mieszkaniowego (art. 54 ust. 3 KartaNauczU);
3) prawo do osobistego użytkowania działki gruntu szkolnego (art. 56 KartaNauczU);
4) prawo do jednorazowego zasiłku na zagospodarowanie (art. 61 KartaNauczU);
Po uchyleniu ww. przepisów na podstawie przepisu przejściowego zawartego w art. 117 ustawy nowelizującej nauczyciel, nauczyciel będący emerytem, rencistą lub nauczycielem pobierającym nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, który do dnia 1.1.2018 r. korzystał z uprawnień określonych w art. 54 ust. 1 lub 4, art. 56 lub art. 60 KartaNauczU w brzmieniu obowiązującym przed 1.1.2018 r., zachowuje te uprawnienia do końca okresu, na jaki zostały mu one przyznane. Warto zauważyć, że przepis przejściowy nie dotyczy prawa do dodatku mieszkaniowego, co oznacza, że po 1.1.2018 r. dodatek nie będzie wypłacany.
Wydłużenie ścieżki awansu zawodowego
Najwyższa Izba Kontroli wystosowała do ministra właściwego do spraw edukacji i oświaty informację o wynikach kontroli „Przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela” z marca 2017 r., w której wnioskowała o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających w kierunku wydłużenia okresu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego oraz wprowadzenia egzaminu po odbyciu stażu uprawniającego do wykonywania zawodu nauczyciela, zamiast obowiązującej wewnątrzszkolnej rozmowy kwalifikacyjnej. W związku z powyższym w projekcie przewiduje się wydłużenie stażu na nauczyciela kontraktowego z 9 miesięcy na 1 rok i 9 miesięcy (zmiana art. 9c ust. 1 pkt 1 KartaNauczU – art. 80 pkt 5 projektu ustawy o finansowaniu zadań oświatowych). Ponadto poszerza się katalog osób wchodzących w skład komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego. W skład komisji będą wchodzili:
1) dyrektor lub wicedyrektor szkoły, jako przewodniczący komisji;
2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
3) przedstawiciel organu prowadzącego szkołę;
4) ekspert z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;
5) opiekun stażu (zmiana art. 9g KartaNauczU – art. 80 pkt 9 projektu ustawy o finansowaniu zadań oświatowych).
Jednocześnie w projekcie przewiduje się wydłużanie okresów pracy w szkole niezbędnych do rozpoczęcia stażu na kolejny stopień awansu zawodowego: z 2 do 3 lat wydłuży się okres pracy niezbędny do rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela mianowanego oraz z 1 roku do 4 lat wydłuży się okres pracy niezbędny do rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego. W ten sposób podstawowa ścieżka awansu zawodowego wydłuży się z 10 do 15 lat, ale będzie też możliwość jej skrócenia lub wydłużenia.