W Dz.U. z 2018 r. poz. 2432 opublikowano ustawę z 6.12.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Oto niektóre zmiany wprowadzone tą nowelizacją.

Zmiany wprowadzono w ustawie z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.; dalej: KPC), gdzie m.in. wprowadzono zapis, zgodnie z którym egzekucji nie podlega 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów (art. 831 § 1 pkt 1a KPC). Ponadto zmieniono art. 886 § 1 KPC, który w nowym brzmieniu stanowi, że pracodawcy, który:

1) nie wykonał obowiązków określonych w art. 881 § 3 i 4 KPC (chodzi o wezwanie pracodawcy, aby w przewidzianych granicach nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia),

2) nie złożył w przepisanym terminie oświadczenia przewidzianego w art. 882 KPC,

3) albo zaniedbał przesłania dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika (art. 884 § 2 i 3 KPC),

– komornik wymierza grzywnę w wysokości do 5000 zł (wcześniej 2000 zł).

Grzywna jest powtarzana, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych czynności w dodatkowo wyznaczonym terminie.

Zmieniono też pierwsze zdanie w art. 1052 KPC. Zgodnie z jego nowym brzmieniem w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 15 000 zł, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Poprzednio limit ten wynosił 10 000 zł.

Przepisy te obowiązują od 11.1.2019 r.

Zmiany dotyczą też ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1314 ze zm.), a ściślej – art. 8, który dotyczy przedmiotowych wyłączeń z egzekucji administracyjnej. Od 11.1.2019 r. egzekucji nie podlegają:

1) kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z innych tytułów niż roszczenia z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów (pkt 10 w nowym brzmieniu) – poprzednio wyłączenie dotyczyło kwot otrzymanych na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów;

2) 50% kwot diet otrzymanych na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów (dodany pkt 10a).

Natomiast zmiany w ustawie z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.; dalej: KP) dotyczą art. 281 KP, gdzie dotychczasową treść oznaczono jako § 1 i dodano § 2. Zgodnie z nim pracodawca, który nie potwierdził na piśmie umowy o pracę przed dopuszczeniem do pracy pracownika, który jest osobą, wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące,

– pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu podlega karze grzywny od 1500 zł do 45 000 zł.

W art. 282 KP dodano zaś § 3 w brzmieniu: Kto wbrew obowiązkowi wypłaca wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, pracownikowi będącemu osobą wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące

– podlega karze grzywny od 1500 zł do 45 000 zł.

Przepisy te wejdą w życie 1.12.2020 r. Przy czym, zmienione przepisy stosuje się do pracodawcy lub osoby działającej w jego imieniu, która po 30.11.2020 r.:

1) zatrudnia pracownika, o którym mowa w art. 281 § 1 pkt 2 KP, będącego osobą, wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące;

2) wypłaca wbrew obowiązkowi pracownikowi będącemu osobą, o której mowa w pkt 1, wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych.

Zmieniono też ustawę z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 652 ze zm.), w którym dodano art. 43ga, zgodnie z którym podmiot dozorujący udostępnia niezwłocznie na piśmie w postaci papierowej lub elektronicznej komornikowi sądowemu i Państwowej Inspekcji Pracy, na ich wniosek, informacje dotyczące miejsca pobytu skazanego uchylającego się od wykonania obowiązku alimentacyjnego , w tym spłaty należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, wobec którego zastosowano karę, środek karny lub środek zabezpieczający łączące się z dozorem elektronicznym. Informacje te udostępnia się:

1) komornikowi sądowemu w celu dokonania egzekucji świadczeń alimentacyjnych, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, od dłużników uchylających się od obowiązków alimentacyjnych;

2) Państwowej Inspekcji Pracy w celu kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy legalności zatrudnienia skazanego uchylającego się od wykonania obowiązku alimentacyjnego, w tym spłaty należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.

Przepisy te obowiązują od 11.1.2019 r.

Natomiast w ustawie z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265 ze zm.) dodano art. 56a, zgodnie z którym, organizując roboty publiczne, podmioty mają obowiązek zatrudniać w pierwszej kolejności bezrobotnych będących dłużnikami alimentacyjnymi . Przepis ten obowiązuje od 11.1.2019 r.

Od 1.7.2019 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego będą przysługiwać, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 800 zł. Przed zmianą było to 725 zł (art. 9 ust. 2 ustawy z 7.9.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 554 ze zm.). Przepis ten ma zastosowanie po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okres świadczeniowy rozpoczynający się od 1.10.2019 r.

Zmiany dotyczą też ZUS. W ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.) do art. 50 dodano ust. 20-23, zgodnie z którymi ZUS, na wniosek złożony w postaci elektronicznej, udostępni komornikowi sądowemu, w postaci elektronicznej, wykaz zawierający dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego wskazanych przez niego ubezpieczonych, będących dłużnikami uchylającymi się od zobowiązań alimentacyjnych – na zasadach określonych w tych przepisach. Przepisy te wchodzą w życie 28.12.2019 r.