W wyniku nowelizacji ma nastąpić ułatwienie udzielania zamówień na usługi niepriorytetowe o wartości mniejszej od progów unijnych (nowy art. 5a ust. 1 Pzp). Zamawiający zyska możliwość skorzystania z nowych zasad określonych w art. 5a ust. 2–4. Podstawowy wymóg dotyczy zachowania przejrzystości, obiektywności i niedyskryminacji. W tym celu niezbędne będzie zamieszczenie ogłoszenia o zamówieniu na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej (dalej – BIP), a jeżeli zamawiający nie ma takiej strony – na swojej stronie internetowej. Minimalna treść ogłoszenia to:
- termin składania ofert uwzględniający czas niezbędny do przygotowania i złożenia oferty,
- opis przedmiotu oraz określenie wielkości lub zakresu zamówienia,
- kryteria oceny ofert.
Ponadto niezwłocznie po udzieleniu ww. zamówienia zamawiający zamieszcza na stronie podmiotowej BIP, a jeżeli nie ma takiej strony – na swojej stronie internetowej, informację o udzieleniu zamówienia, podając nazwę (firmę) albo imię i nazwisko podmiotu, z którym zawarł umowę w sprawie zamówienia. W razie nieudzielenia zamówienia zamawiający niezwłocznie zamieszcza na stronie podmiotowej BIP, a jeżeli jej nie posiada na swojej stronie internetowej, informację o nieudzieleniu zamówienia.
Zasadą pozostaje jawność postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Niemniej jednak wyraźnie wskazuje się, że wprawdzie wykonawca może zastrzec jako niejawne informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, ale musi przy tym wykazać, że stanowią one taką tajemnicę.
Uchyleniu ulegają dwie obligatoryjne przesłanki wykluczenia wykonawcy wymienione w art. 24 ust. 1 pkt 1 i 1a Pzp. Pojawia się natomiast fakultatywna przesłanka wykluczenia wykonawcy, który w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, w szczególności, gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą dowolnych środków dowodowych, pod warunkiem że zamawiający przewidział taką przesłankę wykluczenia w ogłoszeniu o zamówieniu lub w SIWZ.
W zakresie zasad powoływania się na zasoby podmiotu trzeciego określono wprost, eliminując tym samym wątpliwości praktyki i orzecznictwa, że wykonawca może powoływać się także na potencjał ekonomiczny innego podmiotu. Podmiot zaś, który zobowiąże się do udostępnienia jakichkolwiek zasobów zgodnie z art. 26 ust. 2b Pzp, musi mieć świadomość, że będzie odpowiadał solidarnie z wykonawcą za szkodę zamawiającego powstałą wskutek nieudostępnienia tych zasobów, chyba że za nieudostępnienie zasobów nie ponosi winy.
Zamawiający będzie mógł – stosownie do nowego art. 29 ust. 4 pkt 4 Pzp – określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia dotyczące zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia publicznego na roboty budowlane lub usługi, jeżeli będzie to uzasadnione przedmiotem tych czynności. Jeżeli się zdecyduje na postawienie takiego wymagania niezbędne będzie wtedy określenie w SIWZ rodzaju czynności niezbędnych do realizacji zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia (art. 36 w ust. 2 w pkt 9 lit. d Pzp). Ma to wyeliminować zatrudnianie przez wykonawców osób na podstawie tzw. umów śmieciowych.
Długo oczekiwaną przez uczestników postępowań o udzielenie zamówienia zmianą jest nowelizacja art. 46 ust. 4a Pzp dotyczącego zatrzymania wadium z powodu nieuzupełnienia dokumentów, oświadczeń lub pełnomocnictw na wezwanie zamawiającego. Otóż ten negatywny skutek dla wykonawców, a nierzadko też źródło niepotrzebnych sporów, zostaje ograniczony tylko wykonawcy, którego oferta ma być najkorzystniejsza. Poza tym zamawiający będzie zatrzymywał wadium, ale też tylko najkorzystniejszemu wykonawcy, jeżeli w odpowiedzi na wezwanie z przyczyn leżących po jego stronie nie złoży listy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej lub informacji o tym, że nie należy do takiej grupy, lub nie wyrazi zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 Pzp. Warunkiem sankcji zatrzymania wadium będzie więc brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę.
Nowelizacja odwraca sposób podejścia do kryteriów oceny ofert. Dotychczas zamawiający zazwyczaj tłumaczył się dlaczego zastosował oprócz ceny także inne kryteria, choć przepisy na to pozwalały. Po wejściu w życie zmian w Pzp zamawiający będący jednostką sektora finansów publicznych albo będący inną jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, który ograniczy się do kryterium cenowego będzie musiał wykazać w załączniku do protokołu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia (np. przy zakupie drukarek – jak uwzględniono koszty związane z materiałami eksploatacyjnymi). Wszyscy zaś zamawiający będą mogli zastosować cenę jako jedyne kryterium oceny ofert, tylko wtedy gdy przedmiot zamówienia będzie powszechnie dostępny oraz o ustalonych standardach jakościowych.
W nowelizacji Pzp znalazły się wytyczne dla zamawiającego, w jakich okolicznościach powinien zwrócić się do wykonawcy o wyjaśnienie rażąco niskiej ceny i jakie dowody ma przedstawić wykonawca, aby udowodnić, że cena nie jest jednak rażąco niska. Zamawiający zwróci się zatem o udzielenie wyjaśnień, zwłaszcza gdy cena oferty jest niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert. Jednocześnie trzeba podkreślić, że są to jedynie przykłady, a nie enumeratywnie określone okoliczności uzasadniające wystąpienie o wyjaśnienie wątpliwości związanych z ceną. Zamawiający będzie mógł przy tym wymagać od wykonawcy, na którym będzie ciążył obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, złożenia dowodów dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny, w szczególności w zakresie:
- oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy, oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3–5 ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.);
- pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów.
Treść umowy
W zamówieniach publicznych wiele problemów (m.in. dotyczących realności wynagrodzenia) pojawiało się podczas realizacji umów wieloletnich. Dlatego narzucono w Pzp obowiązek zawierania w umowach na okres dłuższy niż 12 miesięcy postanowień o zasadach wprowadzania odpowiednich zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany:
- stawki VAT,
- wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.
Powyższy obowiązek będzie jednakże dotyczyć tylko takich przypadków, gdy zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia publicznego przez wykonawcę. W najbliższym czasie mieć na uwadze art. 4 ustawy nowelizującej. W razie bowiem zmian stawki VAT, wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czy też zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, jeżeli będą one miały wpływ na koszty wykonania przez wykonawcę zamówienia publicznego, wynikającego z zawartej przed wejściem w życie nowelizacji umowy na okres dłuższy niż 12 miesięcy, każda ze stron umowy, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji, będzie mogła zwrócić się do drugiej strony o przeprowadzenie negocjacji w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia.
