Zakres regulacji rozporządzenia

Projekt zakłada rozszerzenie podmiotowego zakresu stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2.3.2009 r. w sprawie warunków i trybu dokonywania zamiany nieruchomości (Dz.U. z 2009 r. Nr 45, poz. 367; dalej: rozporządzenie).

Przypomnieć zatem należy w tym miejscu, że zgodnie z dotychczasową treścią § 1 rozporządzenia, określa ono warunki i tryb zawierania umów zamiany nieruchomości, na mocy których rolnicy przenoszą na Skarb Państwa własność nieruchomości w zamian za przeniesienie na tych rolników przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (dalej: KOWR), własności nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Zgodnie z nowym brzmieniem § 1, przedmiotem regulacji rozporządzenia będzie już określenie warunków i trybu zawierania umów zamiany nieruchomości ze Skarbem Państwa przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Ważne

Zrezygnowano zatem z obowiązującego obecnie ograniczenia podmiotowego, wskazującego, że osobami uprawnionymi do starania się o zawarcie umowy zamiany nieruchomości na inną nieruchomością, wchodzącą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, mogą być jedynie rolnicy, czyli – zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia ‒ osoby podlegające ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W uzasadnieniu proponowanej zmiany podniesiono, iż w praktyce występuje wiele przypadków, w których zagospodarowanie nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa mogłoby nastąpić poprzez zamianę, na podstawie której osoba fizyczna (a więc nie tylko rolnik w rozumieniu obecnie obowiązujących przepisów rozporządzenia), osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, przenosiłaby na Skarb Państwa własność nieruchomości (zarówno tej, która ma charakter rolny jak i tej, która nie jest nieruchomością rolną), w zamian za przeniesienie przez KOWR na ten podmiot własności innej (dookreślonej jednocześnie w przepisach zmieniających) nieruchomości.

Podkreślono, że dopuszczenie możliwości zamiany przez KOWR nieruchomości inwestycyjnych wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa również z podmiotami innymi niż rolnicy (w szczególności z osobami prawnymi, w tym spółkami prawa handlowego), będzie mieć pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy kraju. W obecnym stanie prawnym nie jest zaś możliwe np. dokonanie takiej zamiany z podmiotem zarządzającym specjalną strefą ekonomiczną (które to strefy tworzone są w celu realizowania doniosłych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego kraju celów, tj. przyspieszenia rozwoju regionów m.in. poprzez przyciąganie nowych inwestycji, rozwój eksportu i tworzenie nowych miejsc pracy). Dostrzega się zaś, że zainteresowanie nieruchomościami inwestycyjnymi jest bardzo duże.

Przesłanki dokonywania zamiany nieruchomości

Przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia zawiera katalog przesłanek uprawniających KOWR do zawierania z osobami zainteresowanymi umów zamiany nieruchomości. Obecnie, zawarcie takiej umowy przez KOWR jest więc dopuszczalne w razie, gdy:

  • w wyniku zawarcia takiej umowy ulegnie likwidacji gospodarstwo rolne stanowiące własność rolnika co najmniej przez 5 lat, położone na terenie województw, w których średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego jest mniejsza niż 5 ha, i zostanie utworzone przez tego rolnika gospodarstwo rolne na terenie innych województw oraz nastąpi odpowiednia zmiana stałego miejsca zamieszkania rolnika;
  • złożony zostanie przez rolnika wniosek o zamianę, zaś w wyniku zawarcia umowy zamiany zapobiegnie się zmniejszeniu powierzchni gospodarstwa rolnego w związku z przeznaczeniem nieruchomości wchodzących w skład tego gospodarstwa na cele publiczne w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Projekt wprowadza dodatkową przesłankę, umożliwiającą KOWR zawarcie umowy zamiany nieruchomości. Umowa taka będzie mogła zostać zawarta bowiem również na wniosek osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, jeżeli zamiana dotyczyć będzie przeniesienia przez ten podmiot własności nieruchomości (zarówno rolnej jak i tej, która nie jest nieruchomością rolną) w zamian za przeniesienie na ten podmiot przez KOWR własności nieruchomości wchodzącej w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, która w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, miejscowym planie rewitalizacji albo miejscowym planie odbudowy będzie przeznaczona na cele inne niż rolne, lub w przypadku której w ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu sposób zagospodarowania i warunków zabudowy terenu, na którym ta nieruchomość jest położona, określony zostanie jako inny niż rolny, a w przypadku zaś braku miejscowego planu lub ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – która to nieruchomość będzie położona na terenie określonym w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jako niezwiązany z kierunkami i zasadami kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

Ważne

Zamianę taką będzie uważało się z kolei za ekwiwalentną, jeżeli wartość zamienianych nieruchomości będzie równa.

Dodatkowo, projekt przewiduje, że zamiar zamiany wskazanych wyżej nieruchomości, podlegać będzie ogłoszeniu także w prasie o zasięgu ogólnopolskim.

Dopłaty

Projekt wprowadza również zmiany w zakresie zasad stosowania dopłat w razie ustalenia różnej wartości zamienianych – zgodnie z przepisami rozporządzenia – nieruchomości.

Prócz zmiany czysto redakcyjnej i dostosowującej, polegającej na wskazaniu, iż różnica wartości zamienianych nieruchomości podlegać będzie dopłacie, do której uiszczenia będą obowiązani odpowiednio: (jak dotychczas) KOWR lub druga strona umowy będąca (nowość) osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, proponuje się dodanie nowej regulacji, przewidującej, iż w przypadku zamiany nieruchomości z powołaniem się na nową przesłankę uprawniającą KOWR do zawarcia umowy zamiany nieruchomości (dodany pkt 3 do § 4 ust. 1 rozporządzenia), różnica wartości zamienianych nieruchomości podlegających dopłacie nie będzie mogła być większa niż 30% wartości nieruchomości o wyższej wartości spośród nieruchomości podlegających zamianie.

Ważne

Nowa regulacja ma na celu wyeliminowanie sytuacji, w których zamiana nieruchomości w istocie stanowiłaby sprzedaż.

Oferta

Każda oferta podmiotu zainteresowanego zamianą nieruchomości będzie musiała z kolei zawierać już oznaczenie imienia, nazwiska i adresu osoby fizycznej, zaś w przypadku gdy oferentem będzie osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej – jej nazwę wraz z podaniem siedziby i adresu.

Odstąpienie do zawarcia umowy zamiany nieruchomości

Projekt w miejsce dotychczasowej przesłanki uprawniającej KOWR do odstąpienia od zawarcia umowy zamiany nieruchomości, wprowadza nową, przewidującą, iż do odstąpienia takiego będzie mogło już dojść w razie gdy osoba fizyczna albo osoba uprawniona do działania w imieniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej bez uzasadnionej przyczyny nie stawi się w wyznaczonym terminie i miejscu zawarcia umowy zmiany.

Projekt rozporządzenia zmieniającego skierowany został do konsultacji publicznych.