Obecnie obowiązujące rozporządzenie MEN z 12.3.2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 1207 ze zm.) zostało wydane na podstawie art. 9 ust. 2 KN. Określa ono szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, wskazując poziom wykształcenia i jego zakres w przypadku poszczególnych jednostek oświatowych, a także warunki uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języków obcych.

Planowana nowelizacja dotyczyłaby przede wszystkim:
1) dostosowania wymagań kwalifikacyjnych do przepisów regulujących kwestie kształcenia nauczycieli,
2) określenia wymagań kwalifikacyjnych wobec trenerów i instruktorów sportu,
3) określenia wymagań kwalifikacyjnych do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych z uwzględnieniem możliwości kształcenia nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w zakresie dwóch specjalności,
4) określanie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga i nauczyciela-logopedy w przedszkolach,
5) wprowadzenia uzupełnienia do załącznika do rozporządzenia określającego wykaz świadectw potwierdzających wymaganą od nauczycieli znajomość języka obcego.

Dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych do przepisów regulujących zasady kształcenia nauczycieli

Najważniejsza zmiana rozporządzenia ma na celu dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych do obowiązujących od roku akademickiego 2012/2013 przepisów rozporządzenia MNiSW z 17.1.2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2012 r. poz. 131). Zgodnie z tym rozporządzeniem kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje tylko przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, natomiast na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich – do wykonywania pracy we wszystkich typach szkół i placówek. Natomiast zgodnie z przepisami obecnie obowiązującego rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli:
1) absolwent studiów pierwszego stopnia ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych,
2) absolwent zakładu kształcenia nauczycieli – ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz do zajmowania stanowiska wychowawcy w szkolnych schroniskach młodzieżowych, natomiast w przypadku nauczycieli języków obcych – również w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.
Ponieważ w roku akademickim 2014/2015 ukończą studia pierwszego stopnia realizowane na podstawie nowych standardów pierwsi absolwenci, konieczne jest dostosowanie wymogów kwalifikacyjnych do zakresu kształcenia realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego.

W efekcie projekt nowelizacji rozporządzenia przewiduje zmianę wymagań kwalifikacyjnych w stosunku do:
1) nauczycieli zatrudnionych w:
a) gimnazjach,
b) zasadniczych szkołach zawodowych,
c) placówkach wychowania pozaszkolnego,
d) placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
2) wychowawców zatrudnionych w:
a) szkolnych schroniskach młodzieżowych,
b) młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
c) młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
d) zakładach poprawczych,
e) schroniskach dla nieletnich,
f) zakładach poprawczych dla nieletnich z upośledzeniem umysłowym.
Po wejściu w życie zmian nauczyciele i wychowawcy zatrudnieni w powyższych jednostkach oświatowych będą musieli się legitymować dyplomem ukończenia studiów drugiego stopnia, a także posiadać przygotowanie pedagogiczne. Obecnie nauczyciele ci musieli mieć ukończone co najmniej:
1) studia pierwszego stopnia – w przypadku nauczycieli gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych,
2) zakład kształcenia nauczycieli – w przypadku nauczycieli i wychowawców w przedszkolach i szkołach specjalnych, a także w przypadku wychowawców w szkolnych schroniskach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych dla nieletnich z upośledzeniem umysłowym.

Analogiczne zmiany w zakresie wymaganego poziomu wykształcenia dotyczą wymagań kwalifikacyjnych stosowanych wobec nauczycieli:
1) języków obcych,
2) zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych,
3) pedagogów,
4) logopedów,
5) doradców zawodowych,
6) wychowawców w świetlicach szkolnych.
W projekcie rozporządzenia przewiduje się także odstąpienie od wymogu posiadania przez nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz nauczycieli praktycznej nauki zawodu wykształcenia na poziomie studiów drugiego stopnia.

W związku z rozpoczętym od roku szkolnego 2012/2013 wygaszaniem liceów profilowanych, uzupełniających liceów ogólnokształcących i techników uzupełniających projekt nowelizacji zakłada usunięcie ww. rodzajów szkół z treści rozporządzenia w sprawie wymagań kwalifikacyjnych.

Określenie wymagań kwalifikacyjnych wobec trenerów i instruktorów sportu

Zgodnie z obecnym brzmieniem § 8 pkt 2 rozporządzenia kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formach pozalekcyjnych lub pozaszkolnych, a także zajęć szkolenia sportowego w szkołach i klasach sportowych oraz mistrzostwa sportowego posiada m.in. osoba ze świadectwem dojrzałości i tytułem zawodowym trenera lub instruktora w określonej dyscyplinie sportu, który uzyskała zgodnie z przepisami w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania, a także posiadająca przygotowanie pedagogiczne. Ustawa deregulacyjna z 13.6.2013 r. zniosła tryb przyznawania uprawnień instruktorskich i trenerskich w związku z deregulacją ww. zawodów. Począwszy od 23.8.2013 r. trenerem lub instruktorem sportu w sportach, w których działają polskie związki sportowe może być osoba, która:
1) skończyła 18 lat,
2) posiada co najmniej wykształcenie średnie,
3) posiada wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu,
4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o którym mowa w art. 46–50 lub określone w rozdziale XIX, XXIII, z wyjątkiem art. 192 i art. 193, rozdziale XXV i XXVI Kodeksu karnego.
Projektodawca uznał, że w celu dostosowania przepisów obowiązującego rozporządzenia w sprawie kwalifikacji nauczycielskich do zmian wprowadzonych ustawą deregulacyjną w zakresie zawodów trenera i instruktora sportu, najlepszym rozwiązaniem będzie zachowanie obecnego stanu. W efekcie kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego realizowanych w formach pozalekcyjnych lub pozaszkolnych oraz zajęć szkolenia sportowego w szkołach i klasach sportowych oraz mistrzostwa sportowego będą miały osoby posiadające świadectwo dojrzałości i tytuł zawodowy trenera lub instruktora w określonej dyscyplinie sportu, uzyskany na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy deregulacyjnej. Natomiast w przypadku trenerów i instruktorów, którzy spełniają wymogi zmienionego przepisu art. 41 ust. 3 ustawy o sporcie – czyli po deregulacji – projektodawca proponuje możliwość ich zatrudniania na podstawie art. 7 ust. 1a i 1b OświatU, a więc na podstawie KP, za zgodą kuratora oświaty.

Określenie wymagań kwalifikacyjnych do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych

Kolejna zmiana dotyczy poszerzenia kręgu osób uprawnionych do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I–III szkół podstawowych. W związku z tym zmianie ulegnie brzmienie § 11 ust. 4 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji. Po zmianie kwalifikacje do nauczania języków obcych w ww. jednostkach oświatowych będą posiadały osoby, które ukończyły studia wyższe na kierunku pedagogika w zakresie dającym przygotowanie do nauczania w przedszkolach lub klasach I-III szkół podstawowych określone w § 4 ust. 1 lub 2 rozporządzenia z dodatkową specjalnością nauczycielską z danego języka obcego.

Określanie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowisk nauczycieli-specjalistów

Obecnie obowiązujące rozporządzenie w sprawie kwalifikacji określa w § 14, 20, 21 i 24 odpowiednio wymogi kwalifikacyjne nauczycieli szkół i placówek specjalnych, nauczycieli-pedagogów, nauczycieli-logopedów i nauczycieli-wychowawców w świetlicach szkolnych. Projekt rozporządzenia zakłada dostosowanie tych wymogów do zakresu kształcenia realizowanego od roku akademickiego 2012/2013 w systemie szkolnictwa wyższego, w którym kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, natomiast na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich – do pracy we wszystkich typach szkół i rodzajach placówek. Z kolei przepisy regulujące wymagania kwalifikacyjne nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga i nauczyciela-logopedy uzupełniono w zakresie dotyczącym zatrudnienia tych nauczycieli w przedszkolach.

Zmiany w załączniku do rozporządzenia

Projekt zakłada także wprowadzenie zmian w załączniku do rozporządzenia zawierającego wykaz świadectw znajomości języków obcych uznawanych przez MEN jako potwierdzenie kwalifikacji do nauczania danego języka obcego przez osoby spełniające pozostałe wymagania kwalifikacyjne. Projekt zakłada wprowadzenie do wykazu świadectwa z egzaminów przeprowadzanych prze zThe European Language Certificates (telc GmbH) z języka angielskiego i języka nienieckiego na poziomie podstawowym, zaawansowanym i biegłym oraz języka francuskiego, hiszpańskiego i włoskiego na poziomie podstawowym. Projekt zakłada także aktualizację listy egzaminów uznawanych przez MEN za potwierdzenie odpowiedniej znajomości języka obcego, przez dostosowanie jej do poziomów egzaminów w skali ALTE (Association of Language Testers in Europe).