Dotychczas, pomimo wejścia w życie ustawy Prawo oświatowe, resort edukacji wstrzymywał się z wydaniem nowego aktu wykonawczego, który regulowałby problematykę bezpieczeństwa uczniów w jednostkach oświaty. Wkrótce stan ten ulegnie zmianie, w efekcie czego, na podstawie art. 125 ustawy Prawo oświatowe, wydane zostanie nowe rozporządzenie MEN w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Zastąpi ono z czasem dotychczas obowiązujące rozporządzenie MENiS z 31.12.2002 r. w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. 2003 Nr 6, poz. 69 ze zm.).

Powtórzenie części dotychczasowych rozwiązań

Jak już zostało wspomniane na wstępie, projektowane rozporządzenie w sporej części będzie powtarzać rozwiązania, które były dotychczas stosowane w rozporządzeniu MENiS z 31.12.2002 r. Należy tu wymienić zwłaszcza:

1) obowiązki dyrektora szkoły w zakresie:

a) zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w szkole, a także w czasie zajęć organizowanych poza nią,

b) prowadzenia kontroli zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do szkoły, sprzętu oraz sporządzania dokumentacji pokontrolnej,

c) zawieszenia zajęć szkolnych na czas oznaczony, w przypadkach określonych w projekcie,

d) zapewnienia przeszkolenia nauczycieli w zakresie udzielania pierwszej pomocy,

e) zapewnienia uczniom właściwego wyposażenia, nadzoru i bezpiecznych warunków pracy na rzecz szkoły i środowiska,

f) powiadamiania właściwych osób i organów o wystąpieniu wypadku,

g) czynności związanych z wystąpieniem wypadku, w tym zabezpieczenia miejsca, powołania zespołu, prowadzenia rejestru, ewaluacji przyczyn wypadków;

2) warunki techniczno-organizacyjnych związane z ewakuacją osób;

3) ogólne wytyczne bezpieczeństwa podczas prowadzenia prac remontowych, instalacyjnych oraz naprawczych;

4) wymogi techniczne, jakie musi spełniać szkoła w zakresie: nawierzchni, instalacji, oświetlenia, szlaków komunikacyjnych, ogrodzenia, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, sieci wodociągowej, schodów, wentylacji i ogrzewania, sprzętów, w tym warunków w kuchni i jadalni;

5) oznakowanie i zabezpieczanie miejsc pracy i pomieszczeń, do których dostęp jest wzbroniony dla osób nieuprawnionych;

6) warunki prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, sportu i turystyki i organizowania zajęć, imprez i wycieczek, w tym zapewnienia opieki, dostosowania stopnia trudności i intensywności do aktualnej sprawności i wydolności uczniów, prawidłowego zabezpieczenia sprzętów i urządzeń do ćwiczeń;

7) szczegółowe rozwiązania w sytuacji wypadków osób pozostających pod opieką szkoły, w tym obowiązku udzielenia pierwszej pomocy, procedury postępowania powypadkowego, składu i obowiązków zespołu powypadkowego;

8) uprawnienia organu prowadzącego szkołę do zawieszenia zajęć na czas oznaczony.

Rozporządzenie zawiera również kilka nowych rozwiązań, wskazanych poniżej.

Rejestrowanie wyjść grupowych

Projekt rozporządzenia zakłada, że na szkole będzie spoczywał obowiązek rejestrowania wszystkich wyjść grupowych, które nie są wycieczkami, w rozumieniu rozporządzenia MEN z 25.5.2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. z 2018 r. poz. 1055). Rejestr będzie prowadził dyrektor, albo upoważniona przez niego osoba. Wzór rejestru będzie określony w załączniku do nowego rozporządzenia. Rejestr będzie określał m.in. cel wyjścia, miejsce zbiórek, czy osoby odpowiedzialne za opiekę nad uczniami.

Realizacja zajęć wymagających intensywnego wysiłku umysłowego

Zgodnie z projektowanym rozporządzeniem plan zajęć dydaktyczno-wychowawczych powinien uwzględniać:

1) równomierne obciążenie zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia,

2) potrzebę zróżnicowania zajęć w każdym dniu.

Natomiast nowym rozwiązaniem ma być zakaz planowania zajęć wymagających intensywnego wysiłku umysłowego uczniów po szóstej godzinie zajęć w danym dniu. Niestety projekt nie precyzuje, jakie zajęcia należy uznać za wymagające intensywnego wysiłku umysłowego, dlatego też przepis ten może w przyszłości przysporzyć problemów interpretacyjnych.

Długość przerw

Nowością będzie również zapis, który będzie określał minimalną długość przerw pomiędzy zajęciami na poziomie 10 minut. Co więcej, dyrektor powinien zorganizować przerwy w sposób umożliwiający uczniom spożycie posiłków na terenie szkoły, przy czym w tym celu powinien uprzednio zasięgnąć opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego. Tak jak dotychczas przerwy w zajęciach uczniowie będą musieli spędzać pod nadzorem nauczyciela, a jeżeli będą na to pozwalały warunki atmosferyczne – powinni je spędzać na świeżym powietrzu.

Zasady zawieszania zajęć

Pewnej zmianie ulegnie tryb zawieszania zajęć w szkole przez dyrektora. Podobnie jak dotychczas zajęcia będą mogły zostać zawieszone przez dyrektora, jeżeli zgodę na to wyrazi dodatkowo organ prowadzący szkołę. Zawieszenie zajęć będzie mogło nastąpić, jeżeli:

1) temperatura zewnętrzna mierzona o godzinie 21:00 w dwóch kolejnych dniach poprzedzających zawieszenie zajęć wynosi -15°C lub jest niższa;

2) na danym terenie wystąpiły:

a) negatywne skutki zdarzeń atmosferycznych,

b) przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2018 r. poz. 799 ze zm.),

c) inne zdarzenia, które mogą zagrozić zdrowiu uczniów.

Nowością będzie obowiązek powiadomienia o zawieszeniu zajęć kuratora oświaty.

Umożliwienie uczniom pozostawienia podręczników i przyborów szkolnych

Dotychczasowe przepisy przewidywały istnienie obowiązku zapewnienia uczniom w pomieszczeniach szkoły możliwości pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. Projektowane rozporządzenie posługuje się w tym zakresie bardziej jednoznacznym sformułowaniem, zgodnie z którym dyrektor będzie musiał zapewnić uczniom miejsce w szkole na pozostawienie podręczników i przyborów szkolnych. W ocenie twórców nowych przepisów zwrot ten powinien pozwolić na skuteczniejsze egzekwowanie praw ucznia prowadząc do ich odciążenia przy przenoszeniu podręczników i przyborów szkolnych pomiędzy miejscem zamieszkania a szkołą.

Szkolenie z udzielania pierwszej pomocy

Obecne przepisy przewidują, że nauczyciele, w szczególności prowadzący zajęcia w warsztatach, laboratoriach, a także zajęcia wychowania fizycznego, podlegają przeszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Projektowane rozporządzenie zakłada poszerzenie kręgu osób, które takiemu przeszkoleniu będą podlegały. Zgodnie z projektem przeszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy będą podlegać wszyscy pracownicy szkoły, a więc również pracownicy niepedagogiczni.

Pozostałe zmiany

Wśród pozostałych zmian projekt nowego rozporządzenia przewiduje:

1) umożliwienie szkołom stosowanie w czasie zimowych warunków atmosferycznych środków adekwatnych do potrzeb w celu zabezpieczenia przed poślizgiem (a nie wyłącznie piasku),

2) nałożenie na szkołę obowiązku zapewnienia uczniom innego źródła wody spełniającej wymagania dla wody zdatnej do picia – w razie braku sieci wodociągowej,

3) uszczegółowienie warunków dotyczących zabezpieczenia pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia, przed czynnikami szkodliwymi dla zdrowia (np. wilgocią, nasłonecznieniem),

4) poszerzenie zakresu obowiązywania zasad zachowania bezpieczeństwa w przypadku korzystania z obszarów wodnych w ramach zajęć (będą one obowiązywać nie tylko w stosunku do wycieczek, ale również w przypadku zajęć wychowania fizycznego, zajęć sportowych, imprez organizowanych przez szkołę, lub w których szkoła bierze udział).,

5) doprecyzowanie katalogu zachowań zabronionych podczas zajęć i wycieczek,

6) wskazanie warunków, które muszą spełniać strzelnice organizowane w szkołach,

7) określenie terminu na sporządzenie i doręczenie protokołu powypadkowego osobom uprawnionym do zaznajomienia się z materiałami postępowania powypadkowego (protokół powinien być sporządzony w ciągu 21 dni, a jego doręczenie powinno nastąpić niezwłocznie).

Przepisy przejściowe

Chociaż nie jest znany dokładny termin wejścia w życie nowego rozporządzenia (należy spodziewać się jednak, że nastąpi to do końca 2018 r.), to jego projekt zawiera przepisy przejściowe, które pozwolą szkołom na dostosowanie ich organizacji pracy do nowych wymagań w terminie do 1 marca 2019 r. Dotyczy to obowiązków:

1) związanych z nowymi zasadami układania planu zajęć dydaktyczno-wychowawczych (konieczność planowania zajęć wymagających intensywnego wysiłku umysłowego do szóstej godziny zajęć w danym dniu, wprowadzenie co najmniej 10-minutowych przerw pomiędzy zajęciami),

2) przeszkolenia wszystkich pracowników szkoły w zakresie udzielania pierwszej pomocy.