Ekshumacja zwłok i szczątków może być dokonana (art. 15 ust. 1 ustawy z 31.1.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2126 ze zm.; dalej: CmentU):
1) na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego,
2) na zarządzenie prokuratora lub sądu,
3) na podstawie decyzji właściwego inspektora sanitarnego w razie zajęcia terenu cmentarza na inny cel, przy czym w tym wypadku zwłoki i szczątki powinny być pochowane na nowo w innym miejscu, a w przypadkach wywłaszczenia terenu cmentarnego koszt ekshumacji i przeniesienia ponosi nabywca terenu (art. 15 ust. 2 CmentU).
W celu dokonania oględzin lub otwarcia zwłok prokurator albo sąd może zarządzić wyjęcie zwłok z grobu (art. 210 ustawy z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.). Tylko w takich wypadkach, oraz wskazanych w art. 15 ust. 1 pkt 1-2 CmentU, można dokonywać ekshumacji, a w sytuacji określonej w art. 15 ust. 1 pkt 3 CmentU – także likwidacji grobów. Zarządca cmentarza sprawuje jedynie zarząd nad terenem cmentarza, nie ma natomiast prawa samodzielnego dysponowania grobami i szczątkami ludzkimi – wskazał SN w uzasadnieniu do cyt. wyżej uchwały.