Stan faktyczny sprawy

Z pracownikiem S.K. została rozwiązana umowa o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia przez pracodawcę P. spółkę z o.o. Do wypowiedzenia doszło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w trybie wypowiedzenia, zatem w sposób wadliwy. W czasie kiedy trwał jeszcze okres wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca ponownie rozwiązał z pracownikiem S.K. tę samą umowę o pracę, jednak tym razem bez zachowania okresu wypowiedzenia (w trybie dyscyplinarnym) na mocy art. 52 KP. W związku z powyższymi pracownik S.K. odwołał się do Sądu Rejonowego w K. żądając odszkodowań.

Rozstrzygnięcia sądów

Sąd I instancji – Sąd Rejonowy w K. stwierdził, że powodowi należy się jedynie odszkodowanie z tytułu nieprawidłowego wypowiedzenia umowy o pracę. Odszkodowanie, które zasądził Sąd przysługiwało w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (w myśl art. 471 KP w zw. z art. 45 KP). Powód nie zgadzając się z powyższym złożył apelację do sądu II instancji – Sądu Okręgowego Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. domagając się również odszkodowania za wadliwe rozwiązanie umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym, w okresie wypowiedzenia, bowiem skoro pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, powodowi przysługuje również odszkodowanie z art. 56 KP. Powód miał jednak świadomość, że odszkodowanie jest limitowane, bowiem przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia, zgodnie z art. 60 KP.

Stan prawny sprawy

Na gruncie przedmiotowej sprawy mogły istnieć wątpliwości prawne, ponieważ można było rozwiązać ją na kilka sposobów.

Jednym z nich było przyznanie powodowi dwóch odszkodowań, tj.:

1) z art. 45 KP w zakresie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony było nieuzasadnione czy też naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, wobec czego należało się odszkodowanie (zgodnie z żądaniem powoda, bowiem nie wnosił on o przywrócenie do pracy);

2) z art. 56 § 1 KP w zakresie tego, że z powodem rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, stąd też jednym z roszczeń, które mu przysługiwało było odszkodowanie.

Prawnym problemem w sprawie mogło być jednak to, czy ewentualnie zsumować te odszkodowania, a zatem dokonać kumulacji roszczeń i zasądzić dwa odszkodowania w maksymalnej wysokości za okres wypowiedzenia.

Inną możliwością było uznanie, że powodowi należy się odszkodowanie z art. 45 KP jak i część odszkodowania wskazanego w art. 60 KP, z tego względu, że pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia. W takim przypadku pracownikowi przysługiwałoby jednak wyłącznie odszkodowanie i to w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia. Jeżeli więc przykładowo rozwiązanie bez wypowiedzenia dokonane byłoby w 1 miesiącu upływającego okresu wypowiedzenia (a łącznie okres wypowiedzenia wynosiłby 3 miesiące), odszkodowanie z art. 60 KP, należałoby się jedynie za pozostały okres do upływu okresu wypowiedzenia umowy o pracę, tj. za 2 miesiące.

Kolejną możliwością było uznanie, że powodowi przysługuje albo odszkodowanie z art. 45 KP albo z art. 60 KP – zatem jedno z dwóch.

Ostatnim sposobem rozwiązania sprawy było zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 45 w zw. z art. 471, art. 56 § 1 KP jak i art. 60 KP, co w istocie sprowadzałoby się do trzech odszkodowań.

Pytanie prawne

Sąd II instancji postanowieniem z 20.9.2018 r. przekazał do Sądu Najwyższego Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia bowiem nie potrafił jednoznacznie określić czy pracownikowi należne są dwa odszkodowania (zarówno z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia jak i rozwiązania umowy o pracę). Sąd zapytał: „Czy art. 60 zd. 1 KP pozbawia prawa do odszkodowania z art. 56 KP pracownika, z którym pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów w takim trybie w okresie wypowiedzenia umowy dokonanego wcześniej również z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w trybie wypowiedzenia, w sytuacji gdy pracownik uzyskał z mocy orzeczenia sądu, na podstawie art. 45 KP odszkodowanie z art. 471 KP czy tylko ogranicza to prawo w ten sposób, że limituje wysokość odszkodowania do kwoty ustalonej zgodnie ze zd. 2 art. 60 KP?”.

Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy wskazał, że w przypadku, gdy pracodawca wadliwie wypowiedział umowę o pracę po czym rozwiązał ją bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów, pracownikowi przysługują roszczenia odszkodowawcze z art. 45 § 1 KP w zw. z art. 471 KP oraz z art. 56 § 1 KP w zw. z art. 58 KP, przy uwzględnieniu, że świadczenia te spełniają funkcję kompensacyjną, a zatem w części albo w całości może dojść do zbiegu roszczeń wykluczającego ich kumulację.

Z uchwały Sądu Najwyższego wynika, że pracownik S.K. może otrzymać zarówno odszkodowanie z powodu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem na podstawie art. 45 w zw. z art. 471 KP, jak i odszkodowanie z powodu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 56 § 1 KP w zw. z art. 58 KP. Odszkodowania są jednak limitowane i przysługują w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Sednem sprawy było więc to, że art. 60 zd. 1 KP nie pozbawia prawa do odszkodowania z art. 56 KP pracownika, z którym pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów w takim trybie w okresie wypowiedzenia umowy dokonanego wcześniej również z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w trybie wypowiedzenia, w sytuacji gdy pracownik uzyskał z mocy orzeczenia sądu, na podstawie art. 45 KP odszkodowanie z art. 471 KP a jedynie art. 60 zd. 1 KP ogranicza to prawo w ten sposób, że limituje wysokość odszkodowania do kwoty ustalonej zgodnie ze zd. 2 art. 60 KP. Zdanie 1 art. 60 KP nie dotyczy więc odszkodowania z art. 45 KP, a z art. 56 KP. W sprawie nie chodziło więc o proste zsumowanie roszczenia z art. 45 i 56 KP, bowiem oznaczałoby to kumulację roszczeń, istotą był zbieg odszkodowań, tj. zbieg roszczeń wykluczających ich kumulację.