Zawieszenie postępowania o wydanie pozwolenia na budowę a wyznaczenie stron postępowania

Inwestor złożył wniosek o wydanie pozwolenia na budowę zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych o charakterze zabudowy szeregowej. Z uwagi na brak upoważnienia Ministra Infrastruktury i Rozwoju do udzielenia przez organ administracji architektoniczno-budowlanej zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, inwestor złożył wniosek o zawieszenie postępowania administracyjnego. Następnie do tego samego organu wpłynął wniosek osób trzecich o udostępnienie akt i umożliwienie sporządzenia ich kserokopii w siedzibie organu. Na tym etapie postępowania osoby te nie miały statusu strony. W związku z powyższym organ odmówił udostępnienia akt, z uwagi na fakt, że w momencie złożenia wniosku o udostępnienie akt postępowania – tj. w momencie oczekiwania na odstępstwa, nie było możliwie podjęcie przez organ ustaleń, co do obszaru oddziaływania obiektu, a tym samym wszystkich stron postępowania. W rezultacie nie jest możliwe określenie, w sposób niebudzący wątpliwości, jaki krąg podmiotów będzie uczestnikiem postępowania o wydanie pozwolenia na budowę.

Sprawa ostatecznie skończyła się przed NSA. W ocenie NSA zawieszenie, na wniosek inwestora, postępowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę nie uniemożliwia przeprowadzenia przez organ administracji architektoniczno-budowlanej oceny występowania interesu prawnego u osób, które potencjalnie mogą być stronami postępowaniu. Z art. 102 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257, dalej: KPA) nie wynika zakaz podejmowania tego rodzaju czynności. Przepis art. 102 KPA stanowi bowiem o braku możliwości podejmowania przez organ czynności procesowych za wyjątkiem tych, które są niezbędne celem zabezpieczenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnych szkód dla interesu społecznego.

Zawieszenie postępowania oznacza, że wstrzymuje się bieg postępowania na czas jego zawieszenia. Zawieszenie postępowania nie wpływa jednak na prawo dostępu do akt sprawy podmiotów, które występują w nim, jako strony. Prawo dostępu do akt powinno być realizowane na każdym etapie toczącego się postępowania administracyjnego. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania. Skoro prawo do wglądu do akt istnieje nawet po zakończeniu postępowania, to nie ma żadnych podstaw prawnych, by to prawo nie działo w momencie, w którym postępowanie co prawda się nie toczy, ale też nie jest zakończone. Obowiązek organu udostępnienia akt sprawy każdemu, kto ma w tym interes prawny, obejmuje również okres zawieszenia postępowania. Prawo wglądu do akt nie jest czynnością procesową zmierzającą do załatwienia sprawy, lecz stanowi emanację prawa czynnego udziału strony w każdym stadium postępowania.

Na marginesie należy dodać, że NSA wskazał, że podstawowym obowiązkiem organu administracji architektoniczno-budowlanej po złożeniu przez inwestora wniosku o wydanie pozwolenia na budowę jest ustalenie kręgu stron postępowania oraz zapewnienie czynnego w nim udziału każdej z nich. Odmowa udostępnienia akt sprawy nie może zostać skutecznie uzasadniona twierdzeniem organu o braku dokonania ustaleń odnośnie interesu prawnego wnioskodawcy do występowania w postępowaniu w charakterze strony i czekaniem na wydanie odstępstw.