Chodzi o wyroki NSA z 30.7.2020 r. (I FSK 128/20 oraz I FSK 42/20).

Orzeczenia te są skutkiem skarg kasacyjnych na wyroki WSA we Wrocławiu z 22.7.2019 r. (I SA/Wr 365/19 oraz I SA/Wr 366/19). Zgodnie z art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; dalej: OrdPU), bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. A zgodnie z art. 70 § 7 pkt 1 OrdPU, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej, od dnia następującego po dniu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

WSA we Wrocławiu podkreślił, że art. 70 § 6 pkt 1 OrdPU uzależnia zawieszenie biegu terminu przedawnienia od wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Pewność prawa wymaga, zdaniem sądu, aby strona miała świadomość zrealizowania tej przesłanki, ponieważ musi mieć możliwość zapoznania się z dokładnymi i rzeczywistymi argumentami organu, co wynika również z prawa do obrony. Taka sytuacja jest niemożliwa, gdy podatnik nie zna przyczyn wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Tym samym nie może podjąć w związku z tym odpowiednich działań na gruncie prawa podatkowego. W sprawie będącej przedmiotem orzeczenia skarżąca została zawiadomiona jedynie o części stawianych zarzutów naruszenia ustawy z 10.09.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 19; dalej: KKS), co powoduje, że w części nieujawnionych zarzutów została pozbawiona prawa do obrony.

O ile przepisy art. 70 § 6 pkt 1 oraz art. 70 § 7 pkt 1 OrdPU są jasne w swej treści to jego stosowanie przez organy powoduje, że podatnik pozostaje w niepewności co do momentu podjęcia zawieszonego postępowania karnego skarbowego a w konsekwencji co do momentu upływu terminu przedawnienia. Podatnik powinien oczekiwać, że wygaśnięcie zobowiązania podatkowego powinno następować w rozsądnym terminie.

Ważne

Zdaniem WSA we Wrocławiu, praktyka organów podatkowych prowadząca do tego, że upływ terminu przedawnienia zależy od uznania organu podatkowego i nie podlega żadnej kontroli sądowej, zagraża celom Unii, w tym zasadzie skuteczności. To implikuje naruszenie unijnej zasady lojalnej współpracy, jak też narusza zasadę pewności prawa, zasadę uzasadnionych oczekiwań, ogranicza wykonywanie prawa własności w sposób nieproporcjonalny i trudny do zaakceptowania, przez to narusza m.in. przepisy Konstytucji RP.

Na orzeczenia WSA wniesiono skargi kasacyjne, które NSA, we wskazanych wyżej wyrokach, odrzucił. NSA uznał, że sądy administracyjne mają prawo zbadać, czy zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego było skutkiem wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Wyroki nie mają jeszcze pisemnego uzasadnienia.