Z uzasadnienia:

Pismem z 20.1.2017 r., nadanym 3.2.2017 r., wspólnicy spółki jawnej osób fizycznych P.H.U. (…) zawiadomili Naczelnika US (…) o prowadzeniu przez spółkę podatkowej księgi przychodów i rozchodów w 2017 r. Do zawiadomień dołączyli pisma datowane na 20.1.2017 r., w których wyrazili tzw. czynny żal z powodu niezłożenia w terminie zawiadomienia o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Organ podatkowy uznał, że wspólnicy spółki, składając w US 3.2.2017 r. zawiadomienia o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów, uchybili terminowi, o którym mowa w art. 24 a ust. 3a ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.), do ich złożenia. Dlatego też Naczelnik US (…) odrębnymi pismami znak: (…) z 8.2.2017 r. poinformował wspólników spółki, że są oni obowiązani jako wspólnicy spółki jawnej również w roku 2017 do prowadzenia ksiąg rachunkowych (…).

Wspólnicy spółki, nie zgadzając się ze stanowiskiem wyrażonym w skierowanych do nich ww. pismach organu 23.2.2017 r. złożyli, na podstawie art. 52 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, odrębne pisma (z 21.2.2017 r.) – Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. (…) Dodatkowo stanowisku Naczelnika US (…) zarzucono naruszenie przepisów:

• art. 27 ustawy z 16.12.2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U z 2016 r. poz. 2255) w zw. z art. 2a, art. 121 § 1, art. 122 oraz art. 187 § 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.; dalej: OrdPU) w zw. z art. 24a ust. 3a ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze. zm.; dalej: PDOFizU);

• art. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.; dalej: RachU);

• art. 24a ust. 5 PDOFizU.Naczelnik US (…), w wyniku rozpoznania ww. wezwań do usunięcia naruszenia prawa, (…) uznał, że argumentacja wspólników spółki nie daje podstaw prawnych do przyjęcia, że w tym przypadku doszło do naruszenia prawa (…).

W uzasadnieniu organ w wymienionych pismach wskazał wspólnikom spółki przepis art. 24a ust. 3a PDOFizU, zgodnie z którym Podatnicy, którzy (…) prowadzili księgi rachunkowe, są obowiązani zawiadomić w formie pisemnej (…) o prowadzeniu księgi w terminie 20 dni od dnia jej założenia. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie (…) spółki jawnej osób fizycznych (…), zawiadomienie składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania każdego z nich. Organ podkreślił, że przepis ten jednoznacznie wskazuje, iż o zaprowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów na 2017 r. wspólnicy spółki zobowiązani byli powiadomić naczelnika US właściwego według miejsca zamieszkania w terminie 20 dni od dnia jej założenia, tj. od 1.1.2017 r., a przepis ten nie pozostawia wątpliwości tak co do terminów, jak i podmiotów, których dotyczy.

Dodatkowo organ uznał, że obowiązek zawiadomienia o założeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów przez podatników wynika także z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 26.8.2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2014 r. poz. 1037 ze zm.).

Organ zwrócił uwagę, że zawiadomienie z 20.1.2017 r. o założeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów wspólnicy spółki złożyli dopiero 3.2.2017 r., tj. z uchybieniem terminu określonego w art. 24a ust. 3a PDOFizU, przy jednoczesnym wyrażeniu czynnego żalu w związku z nieterminowym zawiadomieniem i bez złożenia wniosków o przywrócenie terminu do jego złożenia.

Organ wskazał wspólnikom spółki brzmienie przepisu art. 24a ust. 5 PDOFizU, z którego wynika, że: (…) spółka jawna osób fizycznych (…) może prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości. W tym przypadku osoba ta lub wspólnicy spółki przed rozpoczęciem roku podatkowego są obowiązani do zawiadomienia o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym (…).

Organ poinformował ponadto, że przepis art. 27 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, na który powoływali się wspólnicy spółki, dotyczy możliwości fakultatywnej opcji prowadzenia ksiąg rachunkowych (a nie obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów) oraz wyznacza on termin złożenia zawiadomienia o dobrowolnym zaprowadzeniu ksiąg rachunkowych na 2017 r. do 31.1.2017 r. w miejsce dotychczasowego. Wyjaśniono również, że wskazane przez wspólników w pismach z 23.2.2017 r. przepisy, tj. art. 2 RachU, art. 24a ust. 5 PDOFizU oraz art. 27 ustawy o zmianie niektórych ustaw, w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców dotyczą podatników, którzy chcą dobrowolnie prowadzić księgi rachunkowe, ale ich przychody w rozumieniu art. 14 PDOFizU za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości (na 2017 r. zwiększono limit do 2 mln euro). Dlatego też nie mogą one mieć zastosowania do podatników zobowiązanych, zgodnie z art. 24a ust. 3a PDOFizU, w określonym terminie do zawiadomienia US o zamiarze prowadzenia ewidencji w formie księgi przychodów i rozchodów.

Dodano także, że w ocenie organu z powyższych przepisów wynika, że rezygnacja z prowadzenia ksiąg rachunkowych jest prawem podatnika, a nie obowiązkiem. Poinformowano również podatników, że zastosowanie w ich przypadku art. 2a OrdPU, zgodnie z którym, niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika, nie znajduje tu zastosowania. W opinii organu art. 24a ust. 3a PDOFizU nie budzi wątpliwości, co do terminów, jak i podmiotów zobowiązanych do złożenia zawiadomienia o założeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W skardze do tutejszego sądu na powyższe czynności organu, które w ocenie spółki odebrały podatnikom prawo do zmiany ewidencji podatkowej, tj. z prowadzenia ksiąg rachunkowych na podatkową księgę przychodów i rozchodów, spółka wniosła o uchylenie w całości zaskarżonych informacji Naczelnika US (…).

Zaskarżonym czynnościom strona zarzuciła naruszenie:

• art. 27 ustawy z 16.12.2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U z 2016 r. poz. 2255 ze zm.; zwana dalej: PrPZm) w zw. z art. 2a OrdPU, w zw. z art. 24a ust. 3a PDOFizU;

• art. 2 RachU oraz art. 24a ust. 5 PDOFizU (…).

W uzasadnieniu zarzutów skargi wskazano m.in., że bezzasadne jest stanowisko organu, zgodnie z który wspólnicy spółki: są oni obowiązani jako wspólnicy spółki jawnej również w roku 2017 do prowadzenia ksiąg rachunkowych…, albowiem, w ocenie Skarżącej, przepis art. 24a ust. 3a PDOFizU nie może być podstawą do dalszego prowadzenia ksiąg rachunkowych, w sytuacji gdy przepis szczególny art. 27 PrPZm wyraźnie nakazuje złożenie stosownego oświadczenia, aby dalej prowadzić księgi rachunkowe. Jak wskazano w uzasadnieniu zarzutów skargi, oba ww. przepisy wykluczają się wzajemnie, a ponieważ przepis art. 27 PrPZm jest przepisem szczególnym, ma pierwszeństwo przed przepisem art. 24a ust. 3a PDOFizU, który jest prawem ogólniejszym. (…)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje:

(…) Mając na uwadze tak zakreśloną kognicję, sąd stwierdził, że skarga zasługiwała na uwzględnienie, choć z innych powodów aniżeli w niej wskazane.

Spór w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy organ podatkowy prawidłowo nałożył na, będących osobami fizycznymi, wspólników skarżącej spółki jawnej, której wspólnikami pozostają wyłącznie osoby fizyczne, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2017 r. dotyczących działalności spółki, uznając, że wspólnicy spółki składając w urzędzie skarbowym 3.2.2017 r. zawiadomienia o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów uchybili terminowi, o którym mowa w art. 24a ust. 3a PDOFizU, do ich złożenia.

Mając na uwadze ww. istotę sporu, sąd wskazuje w pierwszej kolejności, że sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej skutkuje po stronie przedsiębiorcy powstaniem wielorakich obowiązków w zakresie prawa podatkowego. Jednym z takich obowiązków jest konieczność samoobliczania podatku, co oznacza, że to na podatniku ciąży obowiązek właściwego wyliczenia podatku (zaliczki). Odstępstwem będą tu np. regulacje w zakresie karty podatkowej czy też łączne zobowiązanie pieniężne w podatkach lokalnych, gdzie wysokość podatku określana jest decyzją.

Do obowiązków przedsiębiorców w powyższym zakresie należy również ewidencjonowanie czynności, z którymi ustawodawca łączy skutki podatkowe. Obowiązek i forma ewidencjonowania przedmiotowych czynności nie są dowolne, ani w odniesieniu do samego obowiązku, ani formy jego wykonywania, lecz w ścisły sposób określone przez ustawodawcę. Tylko w przypadkach wyraźnie wskazanych przez ustawodawcę podatnicy mogą odstąpić od obowiązków w powyższym zakresie.

Przechodząc do istoty sprawy, należy stwierdzić, że kluczowe znaczenie dla jej rozstrzygnięcia ma przepis art. 24a ust. 1 pkt 1, ust. 3a i ust. 5 PDOFizU.

Zgodnie z art. 24a ust. 1 PDOFizU osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej księgą z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 22a–22o. Zgodnie zaś z art. 24a ust. 3a PDOFizU podatnicy, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej albo w poprzednim roku podatkowym byli opodatkowani na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub prowadzili księgi rachunkowe, są obowiązani zawiadomić w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi w terminie 20 dni od dnia jej założenia. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych lub spółki partnerskiej, zawiadomienie składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania każdego z nich. Ponadto zgodnie z art. 24a ust. 5 PDOFizU osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych lub spółka partnerska może prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości. W tym przypadku osoba ta lub wspólnicy spółki przed rozpoczęciem roku podatkowego są obowiązani do zawiadomienia o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Zawiadomienie o prowadzeniu ksiąg rachunkowych może być złożone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Sąd zauważa, że z powyższej regulacji wprost wynika obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorcę, w tym skarżącą, która stanowi spółkę jawną osób fizycznych, ewidencji podatkowej w jednej ze wskazanych form, tj. bądź w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów zgodnie rozporządzeniem Ministra Finansów z 26.8.2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, bądź w formie ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami RachU. Przy czym w rozpoznawanej sprawie bezspornym jest brak istnienia obowiązku czy uprawnienia skarżącej do ewidencjonowania czynności podlegających opodatkowaniu w innej niż jedna w powyżej wskazanych form bądź spełnienie przesłanek z art. 24a ust. 3 (brak obowiązku prowadzenia ksiąg).

Rozumowania tego nie podważa zasada wynikająca z art. 2 ust. 1 pkt 2 RachU.

Z przepisu tego wynika wprawdzie, że przepisy RachU stosuje się m.in. do osób fizycznych i spółek, których przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro (poprzednio 1 200000 euro), niemniej przepis ten winien być wykładany z uwzględnieniem treści normatywnej zawartej w art. 24a PDOFizU. Ten ostatni przepis zawiera bowiem normy szczególne, określające, po pierwsze, kiedy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych powstaje dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, uzyskujących przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (ust. 4) oraz, po drugie, których podatników obowiązek prowadzenia ksiąg, co do zasady nie dotyczy, chyba że sami zdecydują się na przyjęcie tego obowiązku (ust. 2 pkt 2 i 3). Ma on więc wyraźnie węższy zakres regulacji, a zatem jest przepisem szczególnym w stosunku do ogólnego przepisu zamieszczonego w RachU.

Uznanie, jakoby RachU wyczerpująco i samodzielnie regulowała kwestię obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych z przyjęciem jako kryterium – między innymi – wielkości przychodów w poprzednim roku obrotowym, prowadziłoby do uznania, że przepis art. 24a ust. 4 PDOFizU jest w istocie zbędny, a więc w konsekwencji do zastosowania niedopuszczalnej wykładni pleonastycznej (per non est). Tymczasem tekstu prawnego nie wolno interpretować tak, by określone fragmenty przepisów prawnych okazały się zbędne; stanowiłoby to zaprzeczenie regule wykładni, zakładającej racjonalność ustawodawcy. Dlatego też należy zanegować możliwość poszukiwania podstaw prawnych obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych w przepisach o rachunkowości opowiedzieć się za poglądem, że PDOFizU obowiązek ten kreuje samodzielnie swoiście, odsyłając przy tym do RachU tylko w zakresie określenia kwotowej wielkości przychodów, limitującej możliwość powstania omawianego obowiązku. Sąd zauważa ponadto, że przepisy ustawy z 16.12.2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców w art. 6 podniosły jedynie poziom przychodów (z równowartości 1 200 00 euro do równowartości 2 000 000 euro) powodujący utratę uprawnienia do prowadzenia ewidencji w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów i powstanie po stronie podatnika obowiązku prowadzenia ww. ewidencji w formie ksiąg rachunkowych. Przepisy przedmiotowej ustawy, tj. ani przepis art. 6, ani przepis art. 27 – wydłużający w 2017 r. termin złożenia zawiadomienia, o którym mowa w art. 24a ust. 5 PDOFizU i art. 2 ust. 2 ­RachU do 31.1.2017 r., nie spowodowały zniesienia obowiązku prowadzenia przez przedsiębiorców ww. ewidencji czynności mających wpływ na opodatkowanie w określonej przez ustawodawcę formie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, sąd wskazuje, iż strony przedmiotowego postępowania dokonały błędnej wykładni przepisu art. 24a ust. 3 PDOFizU, nieprawidłowo przyjmując, że naruszenie przez podatnika terminu wskazanego w ww. przepisie jest zagrożone sankcją w postaci utraty przez podatnika prawa do prowadzenia ewidencji w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, co jednocześnie skutkować ma obowiązkiem prowadzenia ewidencji w formie doczasowej, tj. tak jak w rozpoznawanej sprawie w formie ksiąg rachunkowych.

Sąd zauważa, że takie rozumienie ww. przepisu jest sprzeczne nie tylko z literalną jego wykładnią, lecz również z wykładnią celowościową i systemową.

Ustawodawca w powyżej przytoczonych przez sąd przepisach wyraźnie bowiem określił przesłanki obowiązku prowadzenia ewidencji podatkowej w formie ksiąg rachunkowych – przesłanki te to osiągnięcie równowartości limitu przychodów wynikającego z art. 2 ust. 1 pkt 2 RachU bądź dobrowolne przyjęcie przez podatnika tego obowiązku zgodnie z art. 24a ust. 5 PDOFizU, bądź odpowiednio z art. 2 ust. 2 RachU. Brak spełnienia powyższych przesłanek skutkuje, wbrew stanowisku organu wyrażonemu w rozpoznawanej sprawie, ustaniem/brakiem obowiązku prowadzenia przez podatnika ewidencji podatkowej w formie ksiąg rachunkowych. Okoliczność ta nie oznacza jednakże, że w przypadku naruszenia przez podatnika terminu wyznaczonego w art. 24a ust. 3a PDOFizU i jednoczesnym braku przesłanek uprawniających do odstąpienia od prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów wynikających wprost z przepisów prawa (art. 24a ust. 3 PDOFizU), podatnik nie jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Taka wykładnia przedmiotowego przepisu prowadzi bowiem do zwolnienia podatników, wbrew normie art. 24a ust. 1 PDOFizU, od obowiązku prowadzenia ewidencji podatkowej w przewidzianej przepisami formie.

Sąd zauważa również, że na mocy zaskarżonej czynności organ nałożył de facto na wspólników skarżącej spółki, która stanowi spółkę jawną osób fizycznych, obowiązek prowadzenia w 2017 r. ksiąg rachunkowych, w związku z działalnością skarżącej spółki. Takie działanie jest sprzeczne z normą ww. art. 24a ust. 1 PDOFizU, który to przepis wprost stanowi, że obowiązek w tym zakresie ciąży na spółce jawnej osób ­fizycznych, nie zaś na jej wspólnikach, jak błędnie przyjął ­organ.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, sąd uznał, że jeżeli podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych, niespełniający przesłanek art. 24a ust. 3 PDOFizU, uzyskujący za poprzedni rok podatkowy przychody działalności gospodarczej poniżej limitu wskazanego w art. 2 ust. 1 pkt 2 RachU nie zgłosił zamiaru prowadzenia ewidencji w postaci ksiąg rachunkowych, zgodnie z przepisem art. 24a ust. 5 PDOFizU, to nie ma obowiązku ich prowadzenia niezależnie od wypełnienia w terminie obowiązku wynikającego z art. 24a ust. 3a PDOFizU, tj. zawiadomienia w formie pisemnej właściwego organu podatkowego o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów w terminie 20 dni od jej założenia. (…)

Z podanych względów WSA w Szczecinie, na podstawie art. 146 § 1 PostAdmU, orzekł jak w sentencji.