Zaświadczenia z ZUS w formie wydruku

Na mocy dodanego w art. 50 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.; dalej: SysUbSpołU) ust. 4a, zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek oraz decyzje o odmowie wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek wydane przez ZUS w postaci dokumentu elektronicznego, opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, mogą być wykorzystywane w formie wydruku przez płatnika składek, który je uzyskał. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umożliwia – zgodnie z art. 50 ust. 4b SysUbSpołU – weryfikację zaświadczenia lub decyzji, o których mowa w ust. 4a, przez udostępnioną przez ZUS stronę internetową, po podaniu:

1) danych identyfikujących zaświadczenie albo decyzję;

2) typu identyfikatora płatnika składek i jego numeru;

3) daty wydania zaświadczenia lub decyzji.

Ponadto, stosownie do art. 50 ust. 4c SysUbSpołU, wydruki, o których mowa w ust. 4a SysUbSpołU, mają moc zrównaną z mocą dokumentów wydawanych przez ZUS, jeżeli zawierają dane, o których mowa w ust. 4b SysUbSpołU, umożliwiające ich weryfikację w sposób określony w tym przepisie.

Należy przypomnieć, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający może żądać od wykonawcy zaświadczenia ZUS w celu wykazania braku fakultatywnej podstawy wykluczenia na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 8 ZamPublU (o ile taką przewidzi). Znowelizowane w powyższym zakresie przepisy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowią kolejny krok do przodu na drodze do odbiurokratyzowania zamówień publicznych. Umożliwiają bowiem posługiwanie się wydrukami zaświadczeń z ZUS pozyskanych elektronicznie.

Warto przy tym zwrócić uwagę na uzasadnienie do powyższej nowelizacji art. 50 SysUbSpołU na etapie projektu ustawy (druk sejmowy 1306, www.sejm.gov.pl). Określono w nim, jako cel wprowadzenia zmian: „Zrównanie pod względem prawnym wydruków elektronicznych wygenerowanych przez uprawnioną osobę z PUE ZUS z zaświadczeniami wystawionymi przez Zakład w postaci papierowej m.in. w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego”. Zauważono bowiem, że „wątpliwości budzi, czy dokument zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek, wygenerowany samodzielnie przez użytkownika PUE ZUS w postaci papierowego wydruku elektronicznego dokumentu z systemu informatycznego, spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z 26.7.2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia (Dz. U. poz. 1126). (…) W celu usunięcia wątpliwości dotyczących możliwości posługiwania się w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego lub w innych postępowaniach, w których uczestniczą płatnicy składek (przedsiębiorcy), dokumentem elektronicznym o niezaleganiu w opłacaniu składek, wygenerowanym z PUE ZUS lub wydrukiem tego dokumentu, za zasadne uznano dokonanie zmiany w ww. ustawie”. Jednocześnie podkreślono w uzasadnieniu, że „istnieje możliwość sprawdzenia, przez usługę poświadczania zaświadczeń o niezaleganiu i decyzji o odmowie wydania zaświadczenia, dostępną pod adresem https://ssl.zus.pl/zn/, czy dany dokument (identyfikowany poprzez numer zaświadczenia, NIP, REGON lub PESEL wnioskodawcy) został w rzeczywistości wystawiony”.

Dotychczas w orzecznictwie KIO, z uwagi na brak odpowiednich regulacji w przepisach SysUbSpołU, prezentowano stanowisko, że złożone w postępowaniu o udzielenie zamówienia zaświadczenie terminowego opłacania składek ZUS w formie wydruku nie może być uznane za oryginał zaświadczenia ZUS. Pomimo że zaświadczenie było wygenerowane z systemu ZUS, to nie zgadzano się z twierdzeniem, że taki wydruk, na wzór odpisu z KRS, stanowi dokument urzędowy, niewymagający dalszego poświadczania za zgodność z oryginałem (zob. np. wyr. KIO z 18.2.2015 r., KIO 225/15). Wskazywano, że możliwość posługiwania się wydrukami, jako dokumentami urzędowymi, zawsze wynika wprost z przepisów. Tak jest w przypadku odpisu z KRS. W art. 4 ust. 4aa KRSU ustanowiono, że wydruki komputerowe mają moc zrównaną mocy dokumentów wydanych przez Centralną Informację KRS, o ile posiadają cechy umożliwiające ich weryfikację. Z kolei w PrBank wskazano, że nawet, gdy ustawa zastrzega formę pisemną, to czynności dokonane elektroniczne są jej równoważne. W konsekwencji, w ocenie KIO, dokument wygenerowany z danego systemu posiadał moc urzędową (funkcjonował w obrocie jako oryginał) tylko wtedy, jeśli odpowiednia ustawa tak przewidywała. W przypadku zaświadczeń wygenerowanych z ZUS ustawa nie przewidywała wówczas takiej możliwości.