W kontekście podanej problematyki przytoczyć warto w pierwszej kolejności regulacje SamGminU. Zgodnie z art. 40 ust. 2 pkt 4 tej ustawy, na jej podstawie organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Powyższy przepis może być m.in. podstawą do wydania aktu prawa miejscowego dotyczącego korzystania z gminnego cmentarza, jako nieruchomości samorządowej. Co jednak istotne, wskazane sformułowanie ustawowe z art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU, zawiera jedynie kompetencja dla organu stanowiącego do formułowania w stosunku do terenów i urządzeń użyteczności publicznej norm i zasad prawidłowego postępowania. Jednak rada gminy na podstawie powyższej regulacji nie jest uprawniona do wprowadzenia do aktu prawa miejscowego jakichkolwiek przepisów ustalających lub modyfikujących odpowiedzialność karną i cywilną.
Problematyka sposobu realizacji kompetencji rady gminy była przedmiotem analizy prawnej w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Zachodniopomorskiego z 27.12.2021 r. (P-1.4131.397/2021.AB; http://dziennik.szczecin.uw.gov.pl). Tamże zwrócono uwagę na kilka aspektów prawnych, m. in.:
1) wskazano, że sformułowania zawarte w regulaminie zmierzające do wyłączenia odpowiedzialności administratora cmentarza za zniszczenia i szkody spowodowane kradzieżami czy wandalizmem, nie odnoszą się do sposobu postępowania osób korzystających z cmentarza;
2) podkreślono, że ww. zapisy nawiązują do problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej, uregulowanej przede wszystkim w KC. W tym zakresie organ nadzoru dodatkowo podkreślił, że normatywnie zbędne jest powtarzanie w aktach prawa miejscowego norm przyjętych w ramach obowiązujących już regulacji ustawowych;
3) zaakcentowano, że wspomniane zapisy regulaminu uchwalonego przez radę gminy nie uwzględniają pewnych rozwiązań przyjętych w KC, w szczególności zaś zasady miarkowania wysokości odszkodowania (art. 440 KC) oraz odpowiedzialności przewidzianej normą art. 434 KC;
4) podkreślono wreszcie, że o odpowiedzialności odszkodowawczej w każdym przypadku wyrządzenia szkody będzie ostatecznie decydował sąd powszechny, zarówno z punktu widzenia podmiotowego (kto ponosi odpowiedzialność), jak i w aspekcie przedmiotowym (na jakich zasadach i w jakiej wysokości). Dlatego też, rozstrzyganie o kwestii odpowiedzialności materialnej bądź jej braku w oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego może wręcz prowadzić do sprzeczności postanowienia badanej uchwały z wyżej usytuowanymi w hierarchii źródeł prawa przepisami KC, co należy ocenić jako istotne naruszenie, dokonane przy wydawaniu aktu prawa miejscowego.
Podsumowując, rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody jest prawnie uzasadnione. Rada gminy nie może w regulaminie korzystania z obiektu użyteczności publicznej, w tym cmentarza, ujmować zapisów wyłączających odpowiedzialność cywilnoprawną za różne zdarzenia, w tym akty wandalizmu czy kradzieży.