W kontekście podanej problematyki warto w pierwszej kolejności przytoczyć regulacje OchrLokU, szczególnie dotyczące wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy.

W art. 21 ust. 2 OchrLokU m.in. postanowiono, że wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy powinien być opracowany na co najmniej pięć kolejnych lat i obejmować w szczególności:

1) prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach;

2) analizę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikający ze stanu technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata;

3) planowaną sprzedaż lokali w kolejnych latach;

4) zasady polityki czynszowej oraz warunki obniżania czynszu;

5) sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie zarządzania mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach;

6) źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach;

7) wysokość kosztów w kolejnych latach (…).

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Lubelskiego z 20.4.2022 r. (PN-II.4131.186.2022; https://www.lublin.uw.gov.pl). Podstawowy zarzut wskazany przez organ nadzoru stanowi, że: opłaty niezależne od lokatora powinna określić umowa najmu zawarta pomiędzy Zarządcą a lokatorem (pkt 2). Najemca oprócz czynszu zobowiązany jest do ponoszenia opłat niezależnych od właściciela (energia elektryczna, woda, ścieki itp.) na podstawie zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą usług. W przypadku braku takiej umowy opłaty będą wnoszone za pośrednictwem Wynajmującego (pkt 6).

W rozstrzygnięciu tym organ nadzoru wskazał, że powyższe regulacje uchwały rady gminy w sprawie uchwalenia wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy stanowią przekroczenie granic upoważnienia ustawowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 21 ust. 2 pkt 4 OchrLokU (….). Dalej podkreślono także, że w zakresie umowy najmu ustawodawca pozostawił stronom swobodne kształtowanie ich stosunku zobowiązaniowego.

Orzecznictwo

Zgodnie z art. 659 KC czynsz jest rodzajem opłaty cywilnoprawnej ponoszonej przez najemcę w zamian za możliwość używania rzeczy przez czas oznaczony bądź nie oznaczony. Ustawodawca pozostawił woli stron stosunku najmu ustalenie zakresu czynszu (świadczenia najemcy na rzecz wynajmującego). Swoboda stron umowy najmu doznaje ograniczenia jedynie przez powszechnie obowiązujące przepisy rangi ustawowej regulujące kwestie związane z najmem (wyrok WSA we Wrocławiu z 28.7.2009 r., IV SA/Wr 155/09).

Podsumowując, rada gminy nie może w ramach programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy wprowadzać zapisów wskazujących na składniki czynszu, czy określać innych opłat wnoszonych przez najemcę oprócz czynszu. W przypadku wprowadzenia takich zapisów zostaną zakwestionowane przez organ nadzoru, czyli wojewodę.