Z punktu widzenia podanej problematyki na uwagę zasługują zasadniczo regulacje prawne art. 40 ust. 1 SamGminU oraz art. 3 i art. 5 UłatwHandRolDomU.

Z pierwszej regulacji wynika, że na podstawie niniejszej ustawy (ustawy o samorządzie gminnym) organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

W drugiej grupie przepisów podano zaś, że miejsce do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników wyznacza rada gminy w drodze uchwały. Wyznaczając miejsce, o którym mowa w ust. 1, rada gminy bierze pod uwagę w szczególności dogodną komunikację, bliską lokalizację z centrum danej gminy lub miasta lub bliską lokalizację miejsc atrakcyjnych turystycznie. Nadto, rada gminy uchwala regulamin określający zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach, o których mowa w art. 3 ust. 1.

Sygnalizowana problematyka była przedmiotem oceny prawnej w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Wielkopolskiego z 20.4.2022 r. (Nr NP.-III.4131.1.85.2022.6; http://edziennik.poznan.uw.gov.pl.). Na mocy ww. rozstrzygnięcia zakwestionowano zapisy przewidujący: „Za rzeczy pozostawione lub zaginione na terenie miejsca handlu Właściciel nie odpowiada”. Co istotne, zgodnie ze źródłową uchwałą rady gminy, wspomnianym właścicielem targowiska, czyli mienia samorządowego, była gmina.

W analizie prawnej organ nadzoru zwrócił uwagę na kilka aspektów:

1) rada gminy obowiązana jest przestrzegać zakresu upoważnienia ustawowego udzielonego jej przez ustawę w zakresie tworzenia aktów prawa miejscowego, a w ramach udzielonej jej delegacji w tych działaniach nie może wkraczać w materię uregulowaną ustawą. Uchwała rady gminy musi zatem respektować unormowania zawarte w aktach wyższego rzędu, a prawo miejscowe może być stanowione w granicach upoważnień zawartych w ustawie (art. 87 ust. 2 i art. 94 Konst);

2) podobnie jak w przypadku uchwał dotyczących zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności, norma kompetencyjna wynikająca z ww. art. 5 ustawy nie obejmuje upoważnienia do stanowienia przepisów w zakresie odpowiedzialności cywilnej i karnej, czy ewentualnych kar za nieprzestrzeganie postanowień zawartych w uchwale rady gminy. W pojęciu zasad prowadzenia handlu w piątki i soboty nie mieści się bowiem regulacja dotycząca odpowiedzialności podmiotów korzystających z miejsca do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników;

3) przywołana norma art. 5 UłatwHandRolDomU nie uprawnia zatem do wprowadzania do aktu prawa miejscowego jakichkolwiek przepisów ustalających lub modyfikujących odpowiedzialność prawną, podobnie jak nie pozwala na to norma kompetencyjna wynikająca z art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU. Stanowisko takie jest ugruntowane w orzecznictwie sądowym.

Podsumowując, stanowisko wojewody jest uzasadnione. W uchwale w sprawie wyznaczenia miejsc targowych do handlu przez rolników (domowników) nie można ujmować zapisów dotyczących odpowiedzialność właściciela targowiska (gminy) za rzecz pozostawione lub zaginione.