W przypadku sprzedaży licytacyjnej nieruchomości przez komornika moment zapłaty części bądź całości kwoty jest ściśle związany z podziałem przez komornika kwoty uzyskanej z tej egzekucji. A zatem komornik wystawi fakturę zakupu w imieniu dłużnika z chwilą otrzymania zapłaty dokonanej w trybie egzekucji dostawy towarów.
Kwota wpłacona przez Czytelnika, jest licytacyjną ceną nabycia złożoną na rachunku depozytowym Ministerstwa Finansów. Zatem dopiero z chwilą otrzymania przez komornika kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości nastąpi jej rozliczenie i wystawienie ewentualnej faktury.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Zatem w sytuacji, gdy przedmiotem dostawy są towary i gdy czynność ta prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel, mamy do czynienia z dostawą, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Nieruchomości a VAT
Nieruchomościami, w myśl art. 46 § 1 ustawy – Kodeks cywilny są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części tych budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
W konsekwencji należy stwierdzić, że sprzedaż nieruchomości stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług będzie miało miejsce wówczas, jeżeli spełnione zostaną przesłanki o charakterze przedmiotowym, tj. wystąpi czynność podlegająca opodatkowaniu na podstawie przepisu art. 5 ust. 1 ustawy i podmiotowym, tj. gdy czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zostanie dokonana przez osobę (lub jednostkę organizacyjną) będącą podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 VATU.
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Dostawa towarów w trybie egzekucji
Zgodnie z art. 18 VATU, organy egzekucyjne określone w ustawie z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.
Z treści wskazanego wyżej przepisu wynika zatem, że komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy towaru dokonywanej w trybie egzekucji, jeżeli wykonuje czynności egzekucyjne. Należy zauważyć, że przez czynność egzekucyjną należy rozumieć każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji.
Płatnik VAT
Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa. Zgodnie z tym przepisem, płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Na mocy art. 106c VATU, faktury dokumentujące dostawę towarów, o której mowa w art. 18, z tytułu której na dłużniku ciąży obowiązek podatkowy, wystawiają w imieniu i na rzecz dłużnika:
1) organy egzekucyjne określone w ustawie z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
2) komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego;
3) Zatem fakturę wystawia się, jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów.
Z powyższego wynika, że komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika – dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku byłby zobowiązany dłużnik. Tym samym komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz do uwzględnienia w trakcie sprzedaży licytacyjnej towarów, okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT.
W zakresie sprzedaży w toku postępowania egzekucyjnego nieruchomości komornik sądowy jest, na podstawie art. 18 VATU, płatnikiem podatku od towarów. Obowiązkiem płatnika jak wynika z art. 8 – Ordynacji podatkowej jest obliczenie należnego podatku, pobranie kwoty tego podatku ze środków podatnika oraz wpłacenie pobranej kwoty podatku właściwemu organowi podatkowemu w terminie określonym przepisami prawa podatkowego. Przepis art. 18 VATU wprowadza szczególną regulację, kiedy to należny podatek pobierany jest i odprowadzany do urzędu skarbowego przez płatnika, a nie bezpośrednio przez podatnika. Płatnik pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika. Uzasadnione jest to charakterem odpłatnej dostawy następującej w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych.
Warto podkreślić, że szczególny charakter sprzedaży dokonywanej w powyższym trybie znajduje wyraz także w treści faktury. Zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 20 VATU, w omawianym przypadku faktura, poza standardowymi elementami określonymi w art. 106e ust. 1 ustawy zawiera imię i nazwisko komornika sądowego oraz jego adres.
Niemniej jednak należy zauważyć, że w omawianym przypadku nie doszło do zapłaty za sprzedaż licytacyjną. Komornik może wystawić fakturę, jeśli otrzyma zapłatę za sprzedaż licytacyjną. Uiszczone pieniądze za zakup znajdują się na rachunku Ministerstwa Finansów i dysponuje nimi sąd.
Obowiązek podatkowy związany z dostawą towarów dokonywaną w trybie egzekucji, o której mowa w art. 18 VATU, powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. Ponadto w art. 19a ust. 6 VATU ustawodawca wskazał, że w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
W postępowaniu egzekucyjnym w innym momencie następują:
1) zapłata przez nabywcę licytacyjnego ceny nabycia za nieruchomość,
2) przejście własności nieruchomości na nabywcę,
3) rozliczenie sumy uzyskanej z egzekucji, której zasadniczym składnikiem jest cena wylicytowana.
Obowiązek podatkowy u komornika będącego płatnikiem przy sprzedaży egzekucyjnej zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. c VATU wskazuje na moment otrzymania zapłaty, a nie otrzymania ceny nabycia.
Nawet data prawomocności postanowienia o przysądzeniu własności, nie jest datą zapłaty. W tym przypadku możemy mówić o cenie nieruchomości. Środki wpłacone jako cena nieruchomości nadal będą zgromadzone na rachunku depozytowym Ministra Finansów, a ich wyłącznym dysponentem będzie sąd do czasu prawomocnego planu podziału.
Zatem poszczególne etapy egzekucji z nieruchomości nie mogą być brane pod uwagę do ustalenia daty początkowej rozliczenia VAT od sprzedaży licytacyjnej nieruchomości przez komornika, ponieważ do czasu gdy postanowienie o przysądzeniu nie stanie się prawomocne, nie wiadomo, czy nabywca spełnił warunki licytacyjne. Brak spełnienia warunków licytacyjnych spowoduje, że do sprzedaży nieruchomości nie dojdzie.
Konkludując, komornik nie otrzymał zapłaty, ponieważ sprzedaż licytacyjna jest czynnością zmierzającą do zapłaty długu, a środki pieniężne wpłacone na skutek wylicytowanej nieruchomości nie stanowią zapłaty częściowej ani całościowej. Środki te znajdują się na koncie depozytowym Ministerstwa Finansów. Nadmienić trzeba, że komornik działa w imieniu dłużnika i faktura będzie wystawiona na imię i nazwisko dłużnika tylko wówczas, kiedy komornik otrzyma zapłatę. Wobec powyższego również faktura zaliczkowa nie może być wcześniej wystawiona przez komornika.
(RA)
