Jeżeli przewodniczący zarządu osiedla/dzielnicy lub którykolwiek członek zarządu tego osiedla/dzielnicy wykonuje czynności określone w art. 37c samGminU, zachodzi obowiązek zapewnienia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej i NWW, o którym mowa w tym przepisie.
Nowelizacja, w swoim artykule 1 pkt 3, po art. 37b SamGminU dodaje art. 37c SamGminU o następującym brzmieniu: Gmina zapewnia członkom organu wykonawczego jednostki pomocniczej ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, zaistniałych w związku z wykonywaniem zadań związanych z obowiązkami inkasenta oraz poborem podatków w drodze inkasa oraz realizacją umów, o których mowa w art. 48 ust. 1b. Te ostatnie wymienione umowy, odnoszą się do nowego uprawnienia wójta, który może upoważnić przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej do zawierania umów związanych z określonym w statucie zarządzaniem i korzystaniem z mienia komunalnego (art. 48 ust. 1b SamGminU, po nowelizacji).
Przepis ten będzie obowiązywał od dnia 1.1.2026 r.
Uzasadnienie projektu nowelizacji jest właściwie jednotorowe: „Projekt w art. 1 pkt 5 zakłada wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania jego zadań. Zwłaszcza sołtysi, wykonując w terenie swoje zadania związane w doręczaniem dokumentów podatkowych, narażeni są na niebezpieczeństwo uszczerbku na zdrowiu, a w sytuacjach wypadków z tym związanych pozostają bez odszkodowania. Część gmin ubezpiecza sołtysów, ale należy to ujednolicić w odniesieniu do całego kraju. Poza tym, w ocenie wnioskodawców przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2020 r. poz. 984) są w tym zakresie niewystarczające” (uzasadnienie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim, druk nr 610).
Zgodnie z art. 35 ust. 1 SamGminU, organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.
Zgodnie z art. 36 ust. 1SamGminU, organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys.
Zgodnie z art. 37 ust. 2 SamGminU, organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarząd. Na czele zarządu stoi przewodniczący.
Przepis art. 37c SamGminU nie rozróżnia, czy chodzi w nim o organy wykonawcze sołectwa, dzielnicy czy osiedla. W związku z tym, nie można wykluczyć zastosowania tego przepisu do organów wykonawczych wszystkich jednostek pomocniczych.
Ratio legis nakazuje jednak najpierw ustalić, czy osoba, której obowiązek ubezpieczenia rozważa się w rozumieniu art. 37c SamGminU, wykonuje czynności określone w ww. przepisie, tj., czy:
1) pełni funkcje inkasenta oraz dokonuje poboru podatków w drodze inkasa;
2) realizuje umowy, o których mowa w art. 48 ust. 1b SamGminU.
W sytuacji pierwszego przypadku, zasadniczo takie czynności wykonuje sołtys (co też znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu nowelizacji). Nie można, teoretycznie, wykluczyć, że takie obowiązki zostaną włożone na przewodniczącego zarządu osiedla/dzielnicy bądź członka tego zarządu przez radę gminy. Jeżeli tak się stanie, ubezpieczenie tej osoby staje się obowiązkowe, w związku w wykonywaniem tych obowiązków. Podobnie byłoby, gdyby takie obowiązki były włożone na ww. osoby w drodze ustawy.
Analogicznie, jeżeli wójt zdecyduje się upoważnić przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej do zawierania umów związanych z określonym w statucie zarządzaniem i korzystaniem z mienia komunalnego, powoduje to zaktualizowanie się normy z art. 37c SamGminU.
