Nagrody nie mogą być przyznawane całkowicie dowolnie, powinny być oparte na sprawiedliwych i obiektywnych kryteriach oceny pracowników. Najlepiej, aby pracownik wskazywał konkretne powody przyznania nagrody danej osobie w sytuacji, gdy inne osoby jej nie otrzymały lub nagrody zostały przyznane w znacząco zróżnicowanej wysokości.
Pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości.
Określenie „wynagrodzenie” obejmuje w tym przypadku wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej lub w innej formie niż pieniężna.
Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia.
Nagroda związana jest z oceną – niekoniecznie sformalizowaną – pracy pracownika, jej wyników, zaangażowania w wykonywanie obowiązków, inicjatywy itp. Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 27.1.2016 r. (III AUa 1185/15, Legalis) wskazał, że nagroda, jako pieniężne lub rzeczowe nieobowiązkowe świadczenie przyznawane pracownikowi przez pracodawcę (art. 105 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy; t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.; dalej: KP), zawiera element ocenny, nie jest uwarunkowana zobiektywizowanymi, dającymi się zweryfikować przesłankami, nie występuje przy tym świadczeniu konstrukcja roszczeniowa. Według art. 94 pkt 9 KP, pracodawca ma obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy. Ten zapis może być pomocny przy tworzeniu ewentualnych roszczeń przez pracowników, które jednak opierać się będą mogły w przypadku nieprzyznania nagrody na przepisach o równym traktowaniu w zatrudnieniu.
Sąd Najwyższy w wyroku z 21.1.2011 r. (II PK 169/10, Legalis) orzekł, że pracownik, któremu nagrody nie przyznano, może jej skutecznie dochodzić, jeżeli wykaże naruszenie przez pracodawcę zasad równego traktowania w zatrudnieniu, czyli naruszenie przez pracodawcę art. 94 pkt 9, art. 112 i art. 113 oraz art. 183a–183c KP. Uznanie co do przyznania nagrody jest ograniczone przez spoczywający na pracodawcy obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników i wyników ich pracy (art. 94 pkt 9 KP) oraz przestrzegania podstawowych zasad prawa pracy: równego traktowania pracowników z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków (art. 112 KP) oraz zakazu dyskryminacji (art. 113 i art. 183a–183e KP).
Nagroda jest wynagrodzeniem w rozumieniu art. 183c KP, co oznacza, że także do nagrody jako świadczenia przyznawanego pracownikowi na podstawie uznania pracodawcy mają zastosowanie reguły jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę jednakowej wartości (art. 183c § 1 KP).
