Rada gminy ma ustawowe umocowanie do ustanawiania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Wynika to z art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU, gdzie postanowiono, że:

2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:

4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Upoważnienie ustawowe musi jednak realizować z rozwagą w granicach posiadanych uprawnień.

W jednym z najnowszych rozstrzygnięć nadzorczych Wojewody Śląskiego (znak NPII.4131.1.802.2021) z dnia 28 lipca 2021 r. podjęto analizę podanej problematyki. Punktem wyjścia w tej analizie była kwestia realizacji przez radę gminy upoważnienia ustawowego ze wspomnianego art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU. Warto wspomnieć, że z dotychczasowego orzecznictwa sądowego wynika, że pojęcie „zasady i tryb korzystania” zawiera w sobie kompetencję organu stanowiącego gminy do formułowania w stosunku do terenów i urządzeń użyteczności publicznej norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się, określenia ustalonego porządku zachowania się. Oznacza to w konsekwencji uprawnienie rady gminy do wprowadzenia reguł dotyczących obowiązującego sposobu zachowania się podmiotów, które przebywają na terenach lub w obiektach o jakich mowa w art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU. Ustanawiając na podstawie cytowanego przepisu akt prawa miejscowego organ stanowiący gminy jest ograniczony obowiązującym porządkiem prawnym, którego nie może w sposób dowolny naruszać lub modyfikować. 

Orzecznictwo

Normy prawa miejscowego muszą bowiem ściśle mieścić się w granicach ustawowej delegacji, która w tym przypadku nie upoważnia do odstępstw od przepisów ogólnie obowiązujących (por. wyr. WSA w Gorzowie Wielkopolskim z  22.8.2019 r., II SA/Go 405/19). 

Akcentuje się ponadto, że wszelkie uchwały podejmowane przez radę gminy muszą nie tylko mieć umocowanie w obowiązujących przepisach prawa, ale też zapisy zawarte w uchwałach nie mogą przepisów tych naruszać. Ustawodawca, formułując określoną delegację do wydania aktu wykonawczego, przekazuje upoważnienie do uregulowania wyłącznie kwestii nieobjętych dotąd żadną normą o charakterze powszechnie obowiązującym w celu ukształtowania stanu prawnego uwzględniającego m.in. specyfikę, możliwości i potrzeby środowiska, do którego właściwy akt wykonawczy jest skierowany. Z istoty aktu prawa miejscowego wynika zatem niedopuszczalność takiego działania organu realizującego delegację ustawową, które polega na wykraczaniu poza zakres przekazanego upoważnienia oraz powtarzaniu bądź modyfikacji wiążących go norm o charakterze powszechnie obowiązującym.

Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe zapisy znalazły się jednak we wspomnianym na wstępie rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego. Tamże, w kontekście wprowadzenia zapisów – zakazujących niszczenia urządzeń sportowych czy wyposażenia boiska wskazano,  jest bezpodstawne. Zwrócono uwagę na fakt, że niszczenie mienia, w tym mienia publicznego stanowi w polskim systemie prawa – czyn zabroniony. Podkreślono, że urządzenia stanowiące mienie publiczne są chronione na mocy odpowiednich uregulowań ustawowych, tj. art. 124 KW oraz art. 288 Kk. Stąd rada gminy nie ma podstaw, aby powielać te regulacje w uchwale dotyczącej korzystania z mienia samorządowego. Dla przypomnienia, z art. 124 KW wynika m.in., że:

§ 1. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 500 złotych, 

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Z kolei, w art. 288 KK postanowiono m.in., że:

§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, 

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Podsumowując, z podanych względów prawnych należy wnioskować, że rada gminy nie ma podstaw aby dodatkowo wprowadzać do regulaminu korzystania z mienia gminnego (np. stadionu) zapisy związane z odpowiedzialnością karną za niszczenie tego mienia. W tym zakresie istnieją bowiem niezależne podstawy prawne przewidujące odpowiedzialność karną i wykroczeniową.