W kontekście podanej problematyki wstępnie warto przypomnieć o art. 13 ust. 1 GospNierU, z którego wynika, że z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.
Kluczowe znaczenie w kontekście sygnalizowanej problematyki odgrywają jednak przepisy PrzetargR, w którym w § 1 postanowiono, że przepisy rozporządzenia określają sposób i tryb przeprowadzania przetargów oraz przeprowadzania rokowań po drugim przetargu zakończonym wynikiem negatywnym, na zbycie nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego.
Na uwagę szczególną zasługują przepisy zawarte w § 4, zgodnie z którymi:
1. W przetargu mogą brać udział osoby, które, z zastrzeżeniem § 5, wniosą wadium w terminie wyznaczonym w ogłoszeniu o przetargu.
5. Komisja przetargowa przed otwarciem przetargu stwierdza wniesienie wadium przez uczestników przetargu.
6. Wyznaczony termin wniesienia wadium powinien być ustalony w taki sposób, aby umożliwiał komisji przetargowej stwierdzenie, nie później niż 3 dni przed przetargiem, że dokonano wniesienia.
Nadto, w § 14 ust. 1 PrzetargR postanowiono, że przewodniczący komisji przetargowej otwiera przetarg, przekazując uczestnikom przetargu informacje, o których mowa w § 13 pkt 1-4, 7 i 8, podaje do wiadomości imiona i nazwiska albo nazwy lub firmy osób, które wniosły wadium lub zostały zwolnione z tego obowiązku zgodnie z § 5 oraz zostały dopuszczone do przetargu.
W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Katowicach z 24.6.2022 r. (znak WK.-610/6/4/22), w którym organ nadzoru ustalił m.in., że (..): W 2020 r. przeprowadzono przetarg ustny nieograniczony na sprzedaż działki nr (…) w którym nieprawidłowo zażądano przedłożenia dowodu wpłaty wadium przed otwarciem przetargu, z naruszeniem § 4 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 w związku z § 14 ust. 1 PrzetargR. Skutkiem powyższego nie dopuszczono do uczestnictwa w tym przetargu oferenta, który wpłacił wadium w wymaganej wysokości i wyznaczonym przez organizatora terminie, jednak przed otwarciem przetargu nie przedłożył Komisji Przetargowej dowodu wniesienia wadium.
We wniosku pokontrolnym nakazano, aby zaprzestać żądania od przystępujących do przetargu ustnego nieograniczonego na sprzedaż nieruchomości gminnych przedkładania komisji przetargowej dowodu wniesienia wadium przed otwarciem przetargu oraz nie uzależniać uczestnictwa w przetargu od okazania komisji takiego dowodu, mając na uwadze, że warunkiem udziału w przetargu ustnym nieograniczonym jest wniesienie wadium w terminie wyznaczonym w ogłoszeniu o przetargu.
Podsumowując, stanowisko RIO ma prawne uzasadnienie. Gmina nie może w procedurze przetargowej żądać dowodu wniesienia wadium przed otwarciem przetargu. Przepisy mówią jedynie o obowiązku wniesienia wadium.
Źródło: http://www.katowice.rio.gov.pl.