Wykonawcy kwestionujący to wykluczenie podnieśli, że powinni mieć możliwość wykazania, że podjęli stosowne środki naprawcze w ramach self-cleaningu, które doprowadziły do naprawy skutków tych uchybień, co przewiduje art. 57 ust. 6 dyrektywy 2014/24/UE.

Zdaniem TSUE art. 57 ust. 6 dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie praktyce państwa członkowskiego, zgodnie z którą wykonawca jest zobowiązany do przedstawienia w chwili składania wniosku o dopuszczenie do udziału lub oferty z własnej inicjatywy dowodu podjęcia środków naprawczych w celu wykazania swojej rzetelności pomimo istnienia względem niego fakultatywnej podstawy wykluczenia, o której mowa w art. 57 ust. 4 tej dyrektywy, w sytuacji gdy obowiązek taki nie wynika ani z mających zastosowanie przepisów krajowych, ani z dokumentów zamówienia. Natomiast art. 57 ust. 6 dyrektywy 2014/24/UE nie stoi na przeszkodzie takiemu obowiązkowi, jeżeli został on przewidziany w sposób jasny, precyzyjny i jednoznaczny w mających zastosowanie przepisach krajowych oraz gdy o jego istnieniu dany wykonawca został powiadomiony za pomocą dokumentów zamówienia.

Powyższe oznacza, że w sytuacji, gdy polski ustawodawca zrezygnował z ustawowej regulacji przedstawionych w wyroku aspektów, do obowiązków zamawiającego należy określenie terminu oraz sposobu dostarczenia dowodów poprzez przyjęcie rozwiązania w dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia (np. w SWZ), zgodnie z zasadą przejrzystości, równego traktowania i proporcjonalności. Warunki określone przez zamawiających muszą jednak uwzględniać przypadki, w których określenie podstawy wykluczenia może być ocenne, a tym samym sporne pomiędzy wykonawcą a zamawiającym. Warto zatem mieć na uwadze, aby przy określaniu reguł przedstawiania dowodów potwierdzających wykonanie środków naprawczych przez wykonawcę uwzględnić różnorodność podstaw wykluczenia, a mianowicie, że może być ona jednoznacznie zidentyfikowana przez wykonawcę (np. prawomocne skazanie za określone przestępstwa), jak i mieć charakter ocenny powodujący możliwość zaistnienia pomiędzy wykonawcą a zamawiającym rozbieżności w ocenie konkretnego stanu faktycznego pod kątem spełniania przesłanek wykluczenia (np. nienależyte wykonanie innego zamówienia).

Podkreślić przy tym należy, że Trybunał odniósł się również do sytuacji, w której wykonawca nie przedstawia informacji o rozwiązaniu wcześniejszej umowy w sprawie zamówienia publicznego w związku z poważnym wykroczeniem zawodowym w sytuacji, gdy prawo krajowe lub zamawiający w dokumentacji nakładają na niego obowiązek poinformowania o tym fakcie już w chwili składania oferty. Jeżeli zamawiający stwierdzi brak informacji dotyczącej takiego rozwiązania umowy przez wykonawcę, a w jego ocenie zaistniała przesłanka wykluczenia związana z nienależytym wykonaniem zamówienia, musi umożliwić wykonawcy przedstawienie dowodu podjęcia środków naprawczych odnośnie do tej podstawy wykluczenia.

Ponadto Trybunał uznał, że art. 57 ust. 6 dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten sposób, że jest on bezpośrednio skuteczny. W konsekwencji oznacza to, że jeżeli zamawiający nie określił w dokumentach zamówienia procedury przedstawiania dowodów potwierdzających self-cleaning, wykonawca może powołać się bezpośrednio na przywołany przepis dyrektywy w celu przedstawienia takich dowodów, a zamawiający powinien je przyjąć oraz zbadać.

[C-387/19 – wyrok TS z dnia 14-01-2021]