W ocenie gdańskiej RIO pobór podatków lokalnych w formie bezgotówkowej przy użyciu terminala płatniczego nie skutkuje utratą wynagrodzenia przez inkasenta. Gdyby wolą ustawodawcy było pozbawienie możliwości przyznania inkasentom prawa do wynagrodzenia, w przypadku poboru podatku przy użyciu urządzeń pośredniczących w płatnościach bezgotówkowych, wówczas wprowadziłby w tym zakresie stosowne wyłączenie. Ze stanowiskiem można zapoznać się na stronie samorzad.pap.pl
Komentarz eksperta do stanowiska RIO
Stanowisko wyrażone w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 28.9.2020 r. w sprawie wynagrodzenia dla inkasentów podatków lokalnych przy poborze podatków lokalnych w formie bezgotówkowej (przy użyciu terminalna płatniczego) należy w pełni zaakceptować. Przemawiają za tym zarówno względy natury prawnej, jak i faktycznej, związane z aktualnym stanem epidemii w RP.
I tak, jeśli chodzi o aspekt prawny, warto zwrócić uwagę m.in. na przepis art. 6 ust. 12 PodLokU. Z regulacji tej wynika, że: Rada gminy może zarządzać pobór podatku od nieruchomości od osób fizycznych w drodze inkasa oraz wyznaczać inkasentów i określać wysokość wynagrodzenia za inkaso. Bliźniacze zapisy prawne znajdują się w art. 6b PodRolU, gdzie postanowiono, że: Rada gminy może zarządzać pobór podatku rolnego od osób fizycznych w drodze inkasa oraz określać inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso oraz w art. 6 ust. 8 PodLeśnyU, gdzie postanowiono, że: Rada gminy, w drodze uchwały, może zarządzić pobór podatku leśnego od osób wymienionych w ust. 2 w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso.
Warto zauważyć, że elementem wspólnym dla ww. regulacji jest ogólna wytyczna w zakresie – określenia wynagrodzenia za inkaso, przy czym ustawodawca nie warunkuje tego wynagrodzenia dla inkasenta, od sposobu uiszczania danego podatku przez podatnika. Przepisy te zaś pozostają w funkcjonalnym związku z podanym w ww. piśmie art. 28 § 4 OrdPU, z którego z kolei wynika, że: Rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa może ustalać wynagrodzenie dla płatników lub inkasentów z tytułu poboru podatków stanowiących dochody, odpowiednio, budżetu gminy, powiatu lub województwa. Co ważne, ww. regulacja ma zastosowanie do ww. podatków lokalnych z mocy art. 2 § 1 pkt 1 OrdPU, gdzie postanowiono, że: Przepisy ustawy stosuje się do:
1) podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe.
Ustawodawca wprowadził więc za pomocą ww. przepisu łącznik, na mocy którego, do podatków lokalnych stosuje się, oprócz ww. art. 28 § 4, także art. 60 i art. 61a OrdPU. Przepisy te (stosowane także w przypadku podatków lokalnych) stanowią o możliwości dokonywania zapłaty podatku przez zapłatę gotówką, bądź zapłatę w formie bezgotówkowej (w tym z użyciem instytucji pieniądza elektronicznego). Co przy tym istotne, w § 2 ww. art. 60 OrdPU postanowiono, że ww. regulacje o różnych formach zapłaty podatku – stosuje się również do wpłat dokonywanych przez płatnika lub inkasenta.
Wskazane powiązania prawne norm ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z ustawą Ordynacja podatkowa, tylko wzmacniają stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w podanym zakresie przedmiotowym – o przysługującym wynagrodzeniu dla inkasentów podatków lokalnych, także w przypadku poboru tych podatków w formie bezgotówkowej przy użyciu terminala płatniczego.
Oprócz wspomnianych wyżej argumentów stricte prawnych, za akceptacją wskazanego stanowiska przemawiają względy natury faktycznej, a dotyczące aktualnej trudnej sytuacji epidemicznej w RP. Skoro bowiem ustanowieni zostali inkasenci, to mając na uwadze różne wytyczne i wskazówki, dotyczące dokonywania płatności w ogólności w formie bezgotówkowej (ochrona przed zakażeniem), taki pobór podatku i w następstwie związane z tym wynagrodzenie inkasenta, wpisuje się w szeroko pojęte działania ukierunkowane na przeciwdziałanie COVID-19.
Podsumowując, mając na uwadze wszystkie poruszone aspekty prawne, nie ma wątpliwości, że również w przypadku poboru podatków przez inkasenta za pośrednictwem terminala płatniczego, będzie mu przysługiwało wynagrodzenie ustalone w uchwale rady gminy. Nie ma więc ryzyka naruszenia zasad gospodarki finansowej, w tym art. 44 ust. 2 czy ust. 3 FinPubU. Dla przypomnienia, z tych regulacji wynika m.in., że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Wydatki publiczne powinny być dokonywane m.in. w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów oraz w sposób umożliwiający terminową realizację zadań.