W kontekście podanego problematyki odnieść się należy do regulacji CzystGmU, która w art. 4 m.in. stanowi, że rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, zwany „regulaminem”; regulamin jest aktem prawa miejscowego.
Jak wynika z ust. 2 CzystGmU, regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące:
1) wymagań w zakresie:
a) selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, obejmującego co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady;
b) selektywnego zbierania odpadów komunalnych, prowadzonego przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób umożliwiający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy (….);
c) uprzątania błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego;
d) mycia i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi;
2) rodzaju i minimalnej pojemności pojemników lub worków, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości (…);
2a) utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów;
3) częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego;
(…)
5) innych wymagań wynikających z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami;
6) obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku;
7) wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomościach;
8) wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania.
W związku z powyższym warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego (Nr NPII.4131.1.919.2022), opublikowanym 6.12.2022 w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
W podanym orzeczeniu organ nadzoru ustalił, że: do obowiązków właścicieli nieruchomości należy niezwłoczne uprzątanie błota, śniegu, lodu, zbędnej roślinności, piasku, wolno leżących odpadów komunalnych, a także innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służącej do użytku publicznego.
W ramach oceny prawnej ww. zapisu, organ nadzoru wskazał, że rada gminy w sposób nieuprawniony nałożyła na właścicieli nieruchomości obowiązek niezwłocznego działania w odniesieniu do uprzątania zanieczyszczeń z części nieruchomości służącej do użytku publicznego. Powyższe nie mieści się w granicach upoważnienia ustawowego, stanowiącego dla rady podstawę prawną do uchwalenia regulaminu (por. wyrok NSA z 27.6.2017 r., II OSK 2866/15; wyrok WSA w Olsztynie z 30.6.2020 r., II SA/Ol 124/20; wyrok WSA w Gliwicach z 3.7.2020 r.,II SA/Gl 313/20; wyrok WSA w Kielcach z 5.10.2021 r., II SA/Ke 600/21).
Finalnie podkreślono zaś, że ww. przepis regulaminu w sposób istotny narusza art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. c CzystGmU w związku z art. 7 Konst.
Podsumowując, rozstrzygnięcie organu nadzoru jest uzasadnione. Rada gminy nie powinna modyfikować ustawowych obowiązków właścicieli nieruchomości, formułując wymóg „niezwłocznego” usuwania zanieczyszczeń.
