1. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi

W wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, w części VII Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi dodano ust. 2. Obecnie część VII ma brzmienie: ust. 1. Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:

Pkt 1) prace stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, wirusem różyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką listeriozy, toksoplazmozą,

Pkt 2) prace przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi.

Ust. 2. Dla kobiet w ciąży – prace w narażeniu na inne czynniki biologiczne zakwalifikowane do grupy 2–4 zagrożenia, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 2221 § 3 Kodeksu pracy – jeżeli wyniki oceny ryzyka zawodowego, z uwzględnieniem działań terapeutycznych wymuszonych określonymi czynnikami biologicznymi, wskażą na zagrożenie zdrowia kobiety w ciąży lub niekorzystny wpływ na przebieg ciąży.

Przypominamy, że aktem prawnym wydanym na podstawie art. 2221 § 3 Kodeksu pracy jest rozporządzenie MZ z 22.4.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716, ze zm.). W załączniku 1. Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych opisano poszczególne grupy zagrożenia.

Grupa 1 zagrożenia

Do pierwszej grupy zagrożenia zalicza się wszystkie czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.

Grupa 2 zagrożenia

W grupie drugiej zagrożenia znalazły się czynniki, które mogą:

  • wywoływać choroby u ludzi,
  • być niebezpieczne dla pracowników,

ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Co więcej, zazwyczaj istnieją w stosunku do tych czynników skuteczne metody profilaktyki lub też leczenia.

Przykład

Do tej grupy zaliczane są m.in.:

  • bakterie i podobne organizmy np.:

Chlamydia pneumoniae – bakteria przenoszona drogą kropelkową, powodująca m.in. zapalenia płuc,

Klebsiella pneumoniae – powodująca zapalenie płuc, zakażenia przewodu pokarmowego, kości, stawów, układu moczowego, a u noworodków zapalenia opon mózgowych,

Clostridium tetani (laseczka tężca),

Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) w określonych warunkach wywołuje schorzenia: układu pokarmowego i moczowego,

Helicobacter pylori odpowiedzialna za choroby wrzodowe,

Listeria monocytogenes – powodujące listeriozę i zapalenie opon mózgowych u noworodków,

Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) – wywołuje zakażenia ropne skóry, wymioty i biegunki;

  • wirusy:

Herpesviridae – wywiłujący opryszczkę pospolitą, ale też ospę wietrzną i półpasiec,

Orthomyxoviridae – wirusy grypy,

Paramyxoviridae – rodzina wirusów wywołujących odrę, świnkę i zapalenie płuc,

Parvoviridae – rodzina wirusów odpowiedzialna za rumień zakaźny,

Rotavirus – najczęstsza przyczyna biegunek u dzieci;

  • pasożyty – np. Cryptosporidium parvum – sprawca chorób układu pokarmowego;
  • grzyby:

Aspergillus fumigatus (kropidlak popielaty) – powoduje ostre i przewlekłe inhalacyjne zakażenia dróg oddechowych, astmę i grzybice,

Candida albicans – drożdżak powodujący infekcję skóry, błon śluzowych, paznokci lub rzadziej infekcję uogólnioną.

Grupa 3 zagrożenia

Grupa trzecia zagrożenia to czynniki, które:

  • mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby,
  • są niebezpieczne dla pracowników,

a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne.

Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Przykład

Do tej grupy zaliczane są m.in.:

  • bakterie i podobne organizmy np.:

Chlamydia psittaci – będąca przyczyną papuzicy,

Mycobacterium tuberculosis czyli prątek gruźlicy,

Rickettsie – grupa bakterii, z których najgroźniejsze powodują tyfus plamisty, gorączkę Q i gorączkę plamistą,

Salmonella Typhi wywołująca dur brzuszny,

Yersinia pestis powodująca dżumę;

  • wirusy:

Wirus limfocytowego zapalenia opon mózgowych,

Wirus kleszczowego zapalenia mózgu,

Wirusy zapalenia wątroby B, D, E, C, G,

Wirus wścieklizny,

Wirus ptasiej grypy,

Choroba Creutzfelda-Jakoba;

  • pasożyty np. Echinococcus powodujący bąblownicę;
  • grzyby np. Histoplasma capsulatum duboisii – przyczyna chorób układu oddechowego przenoszona przez ptaki i nietoperze.

Grupa 4 zagrożenia

Do grupy tej kwalifikowane są czynniki:

  • wywołujące u ludzi ciężkie choroby,
  • niebezpieczne dla pracowników,

a rozprzestrzenienie czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne.

Ważne
Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Przykład

Do grupy tej zaliczane są:

  • wirusy np.:

Wirus ospy,

Wirus Ebola,

Wirus gorączki Lassa.

2. Szkodliwe substancje chemiczne

Zmieniono także część VIII załącznika Prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, która teraz brzmi: Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:

Pkt 1) prace w narażeniu na działanie substancji i mieszanin spełniających kryteria klasyfikacji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającym i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz.Urz. UE L 353 z 31.12.2008, str. 1) w jednej lub kilku z następujących klas lub kategorii zagrożenia wraz z jednym lub kilkoma następującymi zwrotami wskazującymi rodzaj zagrożenia:

lit. a) działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategoria 1A, 1B lub 2 (H340, H341),

lit. b) rakotwórczość, kategoria 1A, 1B lub 2 (H350, H350i, H351),

lit. c) działanie szkodliwe na rozrodczość, kategoria 1A, 1B lub 2 albo dodatkowa kategoria szkodliwego wpływu na laktację lub szkodliwego oddziaływania na dzieci karmione piersią (H360, H360D, H360FD, H360Fd, H360Df, H361, H361d, H361fd, H362),

lit. d) działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie jednorazowe, kategoria 1 lub 2 (H370, H371),

Pkt 2) prace w narażeniu na niżej wymienione substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy:

lit. a) czynniki chemiczne o znanym i niebezpiecznym wchłanianiu przez skórę,

lit. b) leki cytostatyczne,

lit. c) mangan,

lit. d) styren,

lit. e) syntetyczne estrogeny i progesterony,

lit. f) tlenek węgla,

lit. g) ołów i jego związki organiczne i nieorganiczne,

lit. h) rtęć i jej związki organiczne i nieorganiczne,

Pkt 3) prace w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenia w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń,

Pkt 4) prace lub procesy technologiczne, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych, ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, wymienione w ust. 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. poz. 890 oraz z 2015 r. poz. 1090).