Wstrzymanie wykonania postanowienia w sprawie odebrania osoby na podstawie Konwencji haskiej z 1980 r.

W Dz.U. z 2022 r. pod poz. 1098 opublikowano ustawę z 7.4.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Zmiany wprowadzono do ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.; dalej: KPC), gdzie dodano przepisy art. 388¹–388³ KPC.

Zgodnie z nowymi przepisami w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonych na podstawie Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze 25.10.1980 r. (Dz.U. z 1995 r. poz. 528 ze zm.; dalej: Konwencja haska z 1980 r.), na żądanie Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Dziecka lub Rzecznika Praw Obywatelskich zgłoszone Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie w terminie nieprzekraczającym 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, wstrzymuje się z mocy prawa wykonanie tego postanowienia. Przy czym, wstrzymanie wykonania takiego postanowienia ustaje, jeżeli wymieniony wyżej podmiot nie wniesie skargi kasacyjnej w ciągu 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Natomiast w przypadku wniesienia skargi kasacyjnej w ciągu 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wstrzymanie wykonania tego postanowienia przedłuża się z mocy prawa do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego.

Podmiot, który zgłosił żądanie wstrzymania wykonania postanowienia, może je cofnąć w ciągu 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, chyba że wniósł skargę kasacyjną. Wskutek cofnięcia żądania postanowienie staje się wykonalne.

Niezgłoszenie wspomnianego wyżej żądania nie wyłącza możliwości wstrzymania wykonania postanowienia na wniosek strony złożony na podstawie art. 388 § 1 KPC, zgodnie z którym jeżeli na skutek wykonania orzeczenia stronie może być wyrządzona niepowetowana szkoda, sąd drugiej instancji na wniosek strony może wstrzymać wykonanie swego orzeczenia do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego. Jeżeli apelację oddalono, sąd drugiej instancji może wstrzymać wykonanie także orzeczenia sądu pierwszej instancji.

Dodano też przepis, zgodnie z którym wniesienie skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego w sprawie o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką prowadzonej na podstawie Konwencji haskiej z 1980 r. wstrzymuje z mocy prawa wykonanie postanowienia w przedmiocie odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką do czasu zakończenia postępowania z tej skargi (art. 388³ KPC).

Podsumowując, w założeniu twórców nowych przepisów powinny one złagodzić przewidziane Konwencją haską z 1980 r. rygory mające miejsce w sprawach rodzinnych dotyczących uprowadzenia dziecka za granicę. Starano się zabezpieczyć dobro dziecka, ale też zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa, poszanowanie jego godności oraz nietykalności w trakcie takiego postępowania. Chodziło tu też o ewentualne uniknięcie błędnego potraktowania wywiezienia dziecka jako porwania.