Kierujący pojazdem popełnił wykroczenie, strażnicy Straży Miejskiej w G. zostawili za wycieraczką zawiadomienie, a wobec niestawienia się kierowcy w siedzibie Straży Miejskiej, ustalili właściciela pojazdu, który poinformował, że użytkownikiem tego pojazdu jest kancelaria prawna „K.” sp.j. Pomimo kilkukrotnych wezwań do wskazania, komu powierzono do użytkowania lub kierowania auto w dacie popełnienia wykroczenia, kierowanych najpierw do „K.” sp.j., a następnie do T.M. – jednego z jej wspólników, nikt nie skontaktował się ze Strażą Miejską w G. Wówczas wezwano T.M., jako osobę podejrzaną o popełnienie wykroczenia z art. 96 § 3 KW, do stawienia się w siedzibie Straży Miejskiej w G., a następnie wobec niestawiennictwa i braku nadesłania wyjaśnień, skierowano wobec niego do sądu wniosek o ukaranie.

Sąd I instancji uniewinnił obwinionego od zarzutu niewskazania wbrew obowiązkowi na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd w dniu popełnienia wykroczenia. Sąd ustalił, że T.M. jest jednym z dwóch wspólników „K.” sp.j. Każdy ze wspólników jest uprawniony do reprezentacji spółki oddzielnie. „K.” sp.j. nie ma osoby wyznaczonej w trybie art. 78 ust. 5 PrRuchDrog do udzielania informacji, o których mowa w art. 78 ust. 4 PrRuchDrog. Artykuł 78 ust. 4 PrRuchDrog nakłada na właściciela lub posiadacza pojazdu obowiązek wskazania na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Sąd stwierdził, że wobec faktu, że spółka jawna nie posiada organów, to nie ma w niej organu uprawnionego do reprezentacji, wskutek czego nie ma także osób wchodzących w skład takiego organu, a zatem nie ma osób, na których ciąży obowiązek udzielenia informacji uprawnionemu organowi. Zdaniem Sądu opisany brak osób zobowiązanych do udzielenia informacji stanowi lukę prawną, której nie można wypełniać w drodze wykładni rozszerzającej. Interpretacja art. 78 ust. 5 PrRuchDrog, że w spółkach osobowych organem uprawnionym do reprezentacji podmiotu jest wspólnik uprawniony do reprezentacji różnym pojęciom „wspólnik” i „organ”, nadawałaby to samo znaczenie. Ostatecznie prowadziłoby to do poszerzenia karalności z art. 96 § 3 KW. W prawie o wykroczeniach, podobnie jak w prawie karnym, nie jest zaś dopuszczalne stosowanie interpretacji rozszerzającej na niekorzyść obwinionego.

Rozpoznający apelację wniesioną przez oskarżyciela publicznego Sąd Okręgowy w G. skierował do SN pytanie prawne o następującej treści: „Czy w świetle treści art. 78 ust. 5 PrRuchDrog, stanowiącego, że w wypadku gdy właścicielem lub posiadaczem pojazdu jest jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, do udzielenia informacji zobowiązana jest osoba wyznaczona przez organ uprawniony do reprezentacji tego podmiotu na zewnątrz, a w razie jej niewyznaczenia osoby wchodzące w skład tego organu zgodnie z żądaniem uprawnionego organu oraz sposobem reprezentacji podmiotu, za osobę (czy też osoby) zobowiązaną do udzielenia informacji, o których mowa w art. 96 § 3 KW w spółce jawnej można uznać wspólnika spółki, skoro zgodnie z art. 29 § 1 KSH, każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę?”.

Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały wobec niespełnienia przez sąd odwoławczy warunku łącznego wystąpienia wszystkich przesłanek określających skuteczne wystąpienie z pytaniem prawnym. Z uwagi jednak na to, że podniesiony problem ma związek z zakresem odpowiedzialności wykroczeniowej oraz ma znaczenie dla funkcjonowania regulacji dotyczących ruchu drogowego SN wskazał, że interpretacja skoncentrowana jedynie na pojęciu organu jako wyodrębnionego bytu prawnego, nie oddaje charakterystyki istoty i sposobu reprezentacji wszystkich podmiotów zbiorowych ujętych w katalogu wskazanym w art. 78 ust. 5 pkt 1–7 PrRuchDrog.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że intencją ustawodawcy było objęcie dyspozycją art. 78 ust. 5 PrRuchDrog wszystkich podmiotów zbiorowych, także spółek prawa handlowego, w tym również spółek osobowych i stworzenie ogólnej formuły prawnej pozwalającej, w przypadku tych podmiotów, na indywidualizację obowiązku wskazanego w art. 78 ust. 4 PrRuchDrog. Z katalogu podmiotów, wyznaczonego treścią art. 78 ust. 5 PrRuchDrog, wynika wprost jakie podmioty zbiorowe zostały objęte tym przepisem. Katalog ten zawiera również podmioty, których sposób reprezentacji jest odmienny od tego przewidzianego dla osób prawnych. Zatem przepis ten powinien być interpretowany w sposób pozwalający ustalić, jakie osoby odpowiadają za faktyczne wykonywanie obowiązku z art. 78 ust. 4 PrRuchDrog przez odwołanie się do wskazanego w treści przepisu art. 78 PrRuchDrog ust. 5 pojęcia reprezentowania podmiotu na zewnątrz.

Zdaniem SN interpretacja gramatyczna treści przepisu art. 78 ust. 5 PrRuchDrog, niezawężona do analizy pojęcia organu jako wyodrębnionego bytu prawnego, a koncentrująca się na uprawnieniu do reprezentowania podmiotu na zewnątrz, prowadzi do stwierdzenia, że pojęcie organu jako ogólnej formuły prawnej, należy odnosić do każdego podmiotu uprawnionego do reprezentowania podmiotów zbiorowych wskazanych w tym przepisie. Zgodnie z treścią art. 29 § 1 KSH uprawnienie do reprezentacji spółki jawnej przysługuje każdemu wspólnikowi. Reprezentacja spółki polega na dokonywaniu w imieniu spółki jawnej czynności prawnych. W judykaturze i doktrynie prawa cywilnego prezentowane są różne poglądy dotyczące charakterystyki tej reprezentacji. Niezależnie jednak od tego, czy opowiemy się za poglądem, że do wspólników spółki jawnej trzeba stosować przepisy o organach osób prawnych, czy też za poglądem, iż do wspólnika spółki jawnej zastosowanie mają przepisy o przedstawicielstwie, a zatem należałoby przyjąć, że spółki osobowe pozbawione organu, działają przez przedstawicieli ustawowych wykonujących prawo reprezentacji zgodnie z art. 29 KSH (zob. wyrok SN z 5.9.2012 r., IV CSK 137/12, Legalis), to w obydwu tych koncepcjach nie ulega wątpliwości, że wspólnicy spółki jawnej są uprawnieni do reprezentacji spółki na zewnątrz i tym samym są adresatami obowiązku wskazanego w art. 78 ust. 4 PrRuchDrog (chyba że zachodzi przypadek wskazany w art. 30 § 1 KSH i umowa spółki przewiduje, że wspólnik jest pozbawiony prawa do reprezentowania spółki, albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem). Zakres prawa do reprezentacji w przypadku spółki jawnej, został w Kodeksie spółek handlowych określony w sposób szeroki, gdyż w treści art. 29 § 2 KSH wskazano, że dotyczy on wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Należy to rozumieć w ten sposób, że chodzi o wszystkie czynności jakich może spółka dokonywać. Reprezentacja dotyczy zatem występowania we wszystkich stosunkach prawnych z zakresu prawa cywilnego, administracyjnego, pracy oraz innych gałęzi prawa. W jej ramach można więc wyróżnić, poza działaniami w sferze prawa cywilnego, również dokonywanie określonych czynności, niemających cywilnoprawnego charakteru, polegających na ujawnieniu stanowiska przedsiębiorcy na zewnątrz, składania odpowiednich oświadczeń przed organami władzy, organami administracji państwowej i organizacjami społecznymi, występowania przed organami orzekającymi. Reprezentacja w tym ogólnym znaczeniu dotyczy więc, poza czynnościami prawnymi, czynności organizacyjnych i faktycznych.

W ocenie SN, w przypadku spółki jawnej możliwe jest dokładne ustalenie osoby uprawnionej do jej reprezentacji. Jednocześnie nie może budzić wątpliwości, że osoby uprawnione do reprezentacji podmiotów zbiorowych na zewnątrz przyjmując na siebie taką funkcję, muszą liczyć się z koniecznością wykonywania określonych obowiązków związanych z funkcjonowaniem tych podmiotów oraz konsekwencjami ich niewykonania. Przedstawiona interpretacja art. 78 ust. 5 PrRuchDrog nie prowadzi do nałożenia obowiązku, o którym mowa w art. 78 ust. 4 na osoby, które nie przyjęły na siebie zobowiązań do wykonywania określonych obowiązków podmiotów zbiorowych, nie stanowi złamania zasady określoności przepisów prawa i nie prowadzi do ustalenia podstaw odpowiedzialności typu karnego w drodze wykładni rozszerzającej.