W WspKobRodzU określono uprawnienia kobiet w ciąży i rodzin do wsparcia w zakresie dostępu do:

  • świadczeń opieki zdrowotnej;
  • instrumentów polityki na rzecz rodziny.

Wsparcie to ma być realizowane m.in. przez zapewnienie:

  • odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej dla kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży powikłanej oraz w sytuacji niepowodzeń położniczych;
  • jednorazowego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;
  • odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej dla dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;
  • dostępu do usług koordynacyjno-opiekuńczo-rehabilitacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

W wymienionych sytuacjach rodzina jest uprawniona do poradnictwa w zakresie (art. 8 ust. 1 WspKobRodzU):

  • przezwyciężania trudności w pielęgnacji i wychowaniu dziecka;
  • wsparcia psychologicznego;
  • pomocy prawnej, w szczególności w zakresie praw rodzicielskich i uprawnień pracowniczych;
  • dostępu do rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz świadczeń opieki zdrowotnej.

Warto zwrócić uwagę na zaświadczenie określone w art. 4 ust. 3 WspKobRodzU. Stanowi on, że ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu stwierdza w zaświadczeniu lekarz ubezpieczenia zdrowotnego posiadający specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii lub neonatologii.

Wspomniane bowiem wyżej poradnictwo dla rodziny z dzieckiem posiadającym takie zaświadczenie, a także dla kobiet posiadających dokument potwierdzający ciążę, ich rodzin, koordynowane jest przez asystenta rodziny, o którym mowa w ustawie z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 575 ze zm.; dalej: WspRodzU).

Ważne

Przypomnijmy, że asystentem rodziny może być osoba, która posiada:

  • wykształcenie wyższe na kierunku pedagogika, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie lub praca socjalna lub
  • wykształcenie wyższe na dowolnym kierunku uzupełnione szkoleniem z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną lub studiami podyplomowymi obejmującymi zakres programowy szkolenia określony na podstawie ust. 3 i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną lub
  • wykształcenie średnie i szkolenie z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną, a także udokumentuje co najmniej 3-letni staż pracy z dziećmi lub rodziną.

Asystentem rodziny może być osoba, która dodatkowo:

  • nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej zawieszona ani ograniczona;
  • wypełnia obowiązek alimentacyjny – jeżeli taki obowiązek w stosunku do niej wynika z tytułu egzekucyjnego;
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Koordynacja przez asystenta rodziny polega na:

  • opracowywaniu wspólnie z uprawnionymi osobami katalogu możliwego do uzyskania wsparcia;
  • występowaniu przez asystenta rodziny w imieniu tych osób na ich żądanie, do właściwych jednostek sektora finansów publicznych (art. 2 ust. 2 WspKobRodzU), z wyłączeniem świadczeniodawców, w celu umożliwienia im skorzystania ze wsparcia, na podstawie pisemnego upoważnienia (podmioty te przekazują asystentowi rodziny informacje w zakresie udzielonego wsparcia w przypadku złożenia wniosku).

Podmioty odpowiedzialne za realizację wsparcia mają obowiązek współpracować z asystentem rodziny w zakresie przekazywania informacji na jego wniosek o możliwym do zrealizowania przez te podmioty wsparciu.

Koordynacja wsparcia podejmowana jest przez asystenta rodziny na wniosek uprawnionych osób złożony do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy kierownika ośrodka pomocy społecznej. W tym przypadku nie stosuje się przepisów o wywiadzie środowiskowym, tj. art. 11 ust. 1-3 WspRodzU.

Z tytułu urodzenia się żywego dziecka, posiadającego wspomniane wyżej zaświadczenie (art. 4 ust. 3 WspKobRodzU), przyznaje się jednorazowe świadczenie w wysokości 4000 zł. Jednorazowe świadczenie przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka bez względu na dochód.

Prawo do tego świadczenia ustala się na wniosek uprawnionych osób, który składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. Wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpoznania (art. 10 WspKobRodzU).

Ważne
Kwoty tego świadczenia nie wlicza się do dochodu, o którym mowa w art. 8 ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 930 ze zm.), czyli stanowiącego podstawę przyznawania świadczeń z pomocy społecznej.

Na koniec warto zaznaczyć, że WspKobRodzU określa też rolę samorządowi terytorialnemu oraz wojewodom. Jak wynika z art. 13 WspKobRodzU, monitoring realizacji ustawy sprawuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kobiety w ciąży oraz dziecka uprawnionego do wsparcia. Wojewoda ma też obowiązek przedstawienia Radzie Ministrów corocznie do 30 kwietnia informacji z realizacji ustawy za rok poprzedni.

Ponadto, rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa, biorąc pod uwagę lokalne potrzeby w zakresie wspierania kobiet w ciąży, rodzin oraz dzieci mogą w drodze uchwały ustanowić dla osób zamieszkałych na terenie jej działania uprawnienia na rzecz kobiet, rodzin i dzieci, inne niż określone w WspKobRodzU.