Brak porozumienia o wyborze reprezentacji osób zatrudnionych

Ustawodawca, chcąc usprawnić proces wyboru instytucji finansowej, wprowadził mechanizm podjęcia przez pracodawcę samodzielnej decyzji o wyborze instytucji finansowej. Taka możliwość pojawia się, kiedy reprezentacja pracowników nie chce zawrzeć porozumienia. W I kohorcie pracodawców taka sytuacja częściej występowała w przypadku tych podmiotów zatrudniających, w których istnieją związki zawodowe; tam, gdzie reprezentacja osób zatrudnionych była niezwiązkowa, zdecydowanie częściej udawało się zawrzeć porozumienie.

Jeżeli porozumienie o wyborze reprezentacji zatrudnionych nie zostanie zawarte, pracodawca może sporządzić protokół rozbieżności albo notatki, w których brak osiągnięcia porozumienia zostanie opisany. Treść przepisów PPKU nie przewiduje konieczności sporządzenia takiego dokumentu, natomiast dla celów dowodowych i przygotowania pełnej dokumentacji związanej z wyborem instytucji finansowej warto taki dokument sporządzić. Protokół rozbieżności będzie szczególnie ważny, kiedy np. 8 na 10 związków zawodowych opowiedziało się za jedną instytucją finansową, natomiast pozostałe dwa poparły inną instytucję – pozwoli to pracodawcy udowodnić w przyszłości, że proces wyboru konsultował i że większość reprezentacji pracowników poparła finalny wybór instytucji finansowej.

Uprawnienia związku zawodowego w zakresie regulacji wpłat dodatkowych do pracowniczych planów kapitałowych

Drugim obszarem możliwości wpływu reprezentacji osób zatrudnionych na warunki pracowniczego planu kapitałowego jest kwestia wpłat dodatkowych do PPK finansowanych przez podmiot zatrudniający. Zgodnie z art. 25 ust. 2 PPKU wpłaty dodatkowe do PPK są dobrowolne, tak dla podmiotu zatrudniającego, jak i dla samego uczestnika PPK. Należy jednak zastrzec, że wpłaty dodatkowe finansowane przez podmiot zatrudniający nie mogą wynosić więcej niż 2,5% wynagrodzenia uczestnika PPK, a wpłaty dodatkowe finansowane przez uczestnika PPK nie mogą być wyższe niż 2% wynagrodzenia uczestnika. Ustawodawca przewidział ograniczoną rolę związków zawodowych działających w podmiocie zatrudniającym w zakresie określenia zasad i wysokości wpłaty dodatkowej finansowanej przez podmiot zatrudniający.

Zgodnie z art. 26 ust. 3 PPKU wpłata dodatkowa do PPK finansowana przed podmiot zatrudniający w wysokości do 2,5% wynagrodzenia uczestnika może być uregulowana w treści umowy o zarządzanie PPK zawieranej między tym podmiotem zatrudniającym a instytucją finansową zarządzającą danym PPK, jak i w źródle zakładowego prawa pracy obowiązującym w danym podmiocie zatrudniającym. Źródłem takim w praktyce może być wyłącznie regulamin wynagradzania lub zakładowy układ zbiorowy pracy. Już treść takiego dokumentu, z uwagi na przepisy ZwZawU oraz KP, musi być uzgadniania z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u danego pracodawcy. W praktyce oznacza to w tym przypadku konieczność uzyskania przez pracodawcę rzeczywistego porozumienia z organizacjami związkowymi działającymi w tym podmiocie w zakresie odpowiednej treści zakładowego źródła prawa pracy. Należy podkreślić, że co do zasady powyższe nie znajduje zastosowania w przypadku podmiotów zatrudniających, w których nie działają zakładowe organizacje związkowe. Możliwość różnicowania wysokości wpłaty dodatkowej poprzez wpisanie jej treści do wewnątrzzakładowych źródeł prawa pracy powoduje, że tylko część pracodawców będzie miała w ogóle możliwość jej zróżnicowania. Przez takie uregulowanie ustawodawca zdecydowanie utrudnił sposób procedowania i wpływania na wysokość wpłat dodatkowych przez tych pracodawców, u których nie występują związki zawodowe.

W praktyce, jeżeli pracodawcy zdecydują się na wprowadzenie różnicowania wpłaty dodatkowej ze względów innych niż staż pracy, co oznacza, że zostanie to wpisane do wewnątrzzakładowych źródeł prawa pracy, to bez zgody związków zawodowych nie będzie można zrezygnować z ich wnoszenia. Pracodawcy powinni o tym pamiętać, bowiem może się okazać, że wskutek wpisania wpłaty dodatkowej np. do ZUZP pracodawcy samodzielnie zwiększą udział i uprawnienie reprezentacji pracowników do decydowania o PPK. Analizując doświadczenia I kohorty, nieliczni pracodawcy decydowali się na wnoszenie jakiejkolwiek wpłaty dodatkowej, natomiast, zgodnie z wiedzą autorów, żaden z pracodawców nie zdecydował się na wpisanie wpłaty dodatkowej w ramach PPK do wewnątrzzakładowego źródła prawa pracy.