1. Termin wpłaty upływa z końcem września
Termin wpłaty drugiej raty odpisów na ZFŚS upływa 30.9.2016 r. Niedotrzymanie terminu może zostać uznane za niewykonanie ustawy o ZFŚS i ukarane grzywną. Pracodawcy, którzy 1.1.2016 r. zatrudniali przynajmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty i tworzą ZFŚS, mają obowiązek przekazać do 30.9.2016 r. drugą część środków na ZFŚS. Obowiązek ten dotyczy również pracodawców prowadzących działalność w formie jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego, które muszą tworzyć ZFŚS bez względu na liczbę zatrudnianych osób.
Tacy pracodawcy przesyłają na wyodrębnione konto ZFŚS:
- do 31.5.2016 r. co najmniej 75% kwoty odpisu podstawowego,
- do 30.9.2016 r. pozostałą część środków, czyli 25%.
Terminy te nie są obligatoryjne dla pracodawców, którzy – nie będąc zobowiązani do utworzenia ZFŚS – założyli go dobrowolnie. Zasady obliczania odpisów na ZFŚS zostały określone w ustawie z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 800 – dalej: FundŚwSocjU) i w rozporządzeniu MPiPS z 9.3.2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz.U. Nr 43, poz. 349 – dalej: FundŚwSocR).
2. Jak policzyć krok po kroku
Krok 1. Ustalenie przeciętnej liczby zatrudnionych
Nie bierzemy w niej pod uwagę zatrudnionych w ramach pracy nakładczej i umów agencyjnych – tych ostatnich nawet, jeśli wykonują pracę nieprzerwanie przez 30 dni. Uwzględniamy osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę: na czas nieokreślony i określony, w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy. Metody jakie możemy stosować do obliczenia przeciętnej miesięcznej liczby zatrudnionych w zależności od nasilenia rotacji kadr w naszej firmie dzielimy na:
- średnią arytmetyczną – dodajemy liczby zatrudnionych osób w przeliczeniu na pełne etaty z każdego dnia miesiąca, a następnie dzielimy przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca,
- uproszczoną – sumujemy stany dzienne z pierwszego i ostatniego dnia miesiąca oraz dzielimy przez 2,
- średnią chronologiczną – sumujemy 2 stany dzienne z pierwszego i ostatniego dnia miesiąca, dzielimy przez 2, a następnie do wyniku dodajemy pełny stanu zatrudnienia z 15. dnia miesiąca i ponownie podzieleniu przez 2.
Pracodawca zatrudnia 20 osób, w tym 10 na pełnym etacie, 4 na 1/2 etatu, 3 na 1/3 etatu, kolejne 2 na 1/8 etatu, a jedna pracująca w pełnym wymiarze jest na urlopie wychowawczym. Aby obliczyć przeciętną miesięczną liczbę zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty, najpierw ustalamy sumę etatów, przyjmując za każdy niepełny etat odpowiedni ułamek.
– 10 osób x 1 etat = 10 pełnych etatów
– 4 osoby x 1/2 etatu = 2 etaty
– 3 osoby x 1/3 etatu = 1 etat
– 2 osoby x 1/8 etatu = 1/4 etatu
– 1 pracownica na urlopie wychowawczym na pełnym etacie = 1 etat
10 etatów + 2 etaty + 1 etat + 1/4 etatu + 1 etat = 14,25 etatu
Taki sposób wyliczenia liczby zatrudnionych pracowników jest wystarczający, jeśli nie mamy do czynienia ze zmianą stanu zatrudnienia.
Gdy w firmie nie ma dużych wahań stanu osobowego, przyjmujemy sumę zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty z początku i końca danego miesiąca i dzielimy przez 2. Jednak pracodawca planujący większe wahania kadr może wziąć pod uwagę stan zatrudnienia z większej liczby dni miesiąca i wynik podzielić przez liczbę tych dni.
Na początku 2016 r. pracodawca przewidział, że około 10.4.2016 r. zmniejszy zatrudnienie z 30 do 25 osób. W związku z tym przyjął do obliczenia średniego zatrudnienia w tym miesiącu liczbę zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty z 3 dni – 1, 15 i 30 kwietnia:
– 1 kwietnia 2016 r. – 30 etatów
– 15 kwietnia 2016 r. – 30 etatów
– 30 kwietnia 2016 r. – 25 etatów
25 etatów + 30 etatów + 30 etatów = 85 etatów
85 etatów : 3 = 28,33 etatu.
Średnia planowana liczba zatrudnionych w kwietniu 2016 r. wyniosła 28,33.
Przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku kalendarzowym (obrachunkowym) dodajemy przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12. Ten sposób stosuje również zakład działający krócej niż rok kalendarzowy albo naliczający odpis na ZFŚS za niepełny rok kalendarzowy.
Krok 2. Podstawa obliczania odpisu
Podstawą do wyliczenia wysokości odpisów na ZFŚS jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe. Wskaźnik ten przyjmujemy w wysokości średniego wynagrodzenia z całego poprzedniego roku lub z drugiej połowy tego roku – w zależności od tego, która z tych kwot okazała się większa. Kwoty te podaje prezes GUS w obwieszczeniu. W 2016 r. – wyjątkowo na podstawie art. 5e FundŚwSocjU – wskaźnikiem umożliwiającym obliczenie wysokości odpisów na ZFŚS jest kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r., tj. kwota 2917,14 zł.
Krok 3. Wysokości odpisów na poszczególnych pracowników
Aby obliczyć wartość odpisu w przeliczeniu na 1 osobę, należy wskaźnik (2917,14 zł) pomnożyć przez wartość procentową właściwą dla poszczególnych grup pracowników. W 2016 r. wartość odpisów na poszczególne grupy wynosi:
Pracownik |
Wysokość odpisu [w %] |
Wysokość odpisu w 2016 r. |
– zatrudniony w normalnych warunkach |
37,5% |
1093,93 zł |
– zatrudniony w szczególnych warunkach lub przy pracy w szczególnym charakterze – w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych |
50% |
1458,57 zł |
– młodociany w I roku nauki |
5% |
145,86 zł |
– młodociany w II roku nauki |
6% |
175,03 zł |
– młodociany w III roku nauki |
7% |
204,20 zł |
Możliwe dobrowolne zwiększenie odpisu na: |
||
– każdego niepełnosprawnego pracownika w stopniu znacznym lub umiarkowanym |
6,25% |
182,32 zł |
– każdego emeryta i rencistę – byłego pracownika zakładu |
6,25% |
182,32 zł |
– każdą zatrudnioną osobę, pod warunkiem przeznaczenia całości tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego, jeśli pracodawca utworzył zakładowy żłobek lub klub dziecięcy |
7,5% |
218,79 zł |
Krok 4. Liczymy wysokości odpisów na ZFŚS
Znając wartość odpisu na poszczególne kategorie pracowników oraz średnioroczną planowaną liczbę pracowników poszczególnych kategorii, należy pomnożyć obie te wartości.
W kwietniu 2016 r. pracodawca zaplanował, że w całym 2016 r. średniomiesięcznie będzie zatrudniać 26 pracowników (20,5 etatu), w tym:
– 9 pełnoetatowców – w normalnych warunkach pracy,
– 10 pełnoetatowców –w warunkach szczególnych,
– 3 pracowników na 1/2 etatu – o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
– 4 pracowników młodocianych w II roku nauki, których nie przelicza się na pełne etaty.
Oprócz tego pracodawca dokona zwiększenia odpisu na ZFŚS za 14 emerytów – byłych pracowników. Aby prawidłowo obliczyć wysokość rat odpisów na ZFŚS, po pierwsze obliczamy kwoty odpisów na poszczególne grupy pracowników:
– zatrudnieni w normalnych warunkach: 9 etatów × 1093,93 zł = 9845,37 zł,
– zatrudnieni w warunkach szczególnych: 10 etatów × 1458,57 zł = 14 585,70 zł,
– osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności: (1,5 etatu × 1093,93 zł) + (3 pracowników × 182,32 zł) = 1640,895 zł + 546,96 zł = 2187,855 zł; pracodawca skorzystał z możliwości zwiększenia odpisu na każdą osobę niepełnosprawną o 6,25%,
– młodociani w II roku nauki: 4 pracowników × 175,03 zł = 700,12 zł,
– byli pracownicy będący emerytami: 14 osób × 182,32 zł = 2552,48 zł.
Kwota wstępnego naliczenia ZFŚS za 2016 r. po zsumowaniu powyższych wyliczeń wynosi 29 871,525 zł.
9 845,37 zł + 14 585,70 zł + 2 187,855 zł + 700,12 zł + 2 552,48 zł = 29 871,525 zł
I. Rata
Co najmniej 75% ogólnego odpisu pracodawca powinien przekazać na konto ZFŚS do 31.5.2016 r. Pierwsza rata odpisu wynosi 22 403,64 zł (29 871,64 zł x 75%).
II. Rata
Pozostałe 25% ogólnego odpisu powinna zostać wpłacona do 30.10.2016 r. Druga rata wynosi 7467,88 zł (29 871,525 zł x 25%).
Na koniec 2016 r. pracodawca musi jeszcze dokonać korekty odpisu – gdyby okazało się, że średnioroczna liczba pracowników okazała się ostatecznie wyższa lub niższa niż ta, którą zaplanował w kwietniu 2016 r. Wówczas powinien odpowiednio zwiększyć lub zmniejszyć środki funduszu.
Krok 5. Wpłata na rachunek funduszu
Środki ZFŚS trzeba gromadzić na osobnym rachunku bankowym. Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń, naliczonych na dany rok kalendarzowy, pracodawca może wpłacać na rachunek jednorazowo lub właśnie w dwóch ratach. Pod koniec roku obowiązkiem pracodawcy jest skorygowanie kwoty odpisu na podstawie zatrudnienia rzeczywistego. Po dokonaniu korekty możliwe są dwie sytuacje – niedobór lub nadwyżka. W przypadku niedoboru obowiązkiem pracodawcy jest jego uzupełnienie. Natomiast nadwyżka pozostaje na koncie funduszu.