W Dz.U. z 2021 r. pod poz. 2054 opublikowano ustawę z 14.10.2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja).
Zmiany wprowadzono do ustawy z 21.8.1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Zgodnie z nowym art. 4a OgrDziałGospU, wójt (burmistrz, prezydent miasta):
- nie może być zatrudniony lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub JST posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów;
- pozostający w stosunku pracy z pracodawcami będącymi wymienionymi wyżej spółkami otrzymuje urlop bezpłatny na okres sprawowania funkcji oraz trzech miesięcy po jego zakończeniu – bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy (stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed terminem zakończenia urlopu bezpłatnego, przedłuża się do trzech miesięcy po zakończeniu tego urlopu).
W przypadku gdy w okresie sprawowania funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) Skarb Państwa lub JST nabędzie bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów w spółce, w której ten wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje pracę na podstawie stosunku pracy, otrzymuje on urlop bezpłatny na okres sprawowania funkcji oraz trzech miesięcy po jego zakończeniu, licząc od dnia, w którym Skarb Państwa lub JST nabyła te udziały lub akcje. Urlop bezpłatny udzielony w tych przypadkach ulega skróceniu do trzech miesięcy, licząc od dnia, w którym Skarb Państwa lub JST bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty przestaną posiadać w spółce prawa handlowego co najmniej 10% akcji lub udziałów.
Do wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) obecnej kadencji nie stosuje się przepisu art. 4a OgrDziałGospU (art. 12 nowelizacji).
Trzeba też wspomnieć o zmianach wprowadzonych do KK. W art. 39 KK wymieniono środki karne, do których od 1.1.2022 r. zaliczono także zakaz zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu lub pracy w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego, a także w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub JST posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów (art. 39 pkt 2aa KK).
Do art. 41 KK dodano m.in. § 1aa, zgodnie z którym sąd orzeka zakaz:
- zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk lub
- wykonywania wszelkich lub określonych zawodów, lub
- wykonywania wszelkiej lub określonej pracy na podstawie stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub umowy o dzieło
– w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego, a także w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub JST posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów, w razie skazania osoby pełniącej funkcję publiczną za przestępstwa określone w:
- art. 228 § 1 i 3–6 KK (przyjmowanie korzyści majątkowej w związku z pełnieniem funkcji publicznej),
- art. 230 § 1 KK (płatna protekcja bierna),
- art. 230a § 1 KK (płatna protekcja czynna);
- art. 250a § 1 i 2 KK (łapownictwo wyborcze),
- art. 271 § 3 KK (chodzi o sytuację, gdy funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej);
- art. 296a § 1, 2 i 4 KK (łapownictwo na stanowisku kierowniczym) oraz
- art. 305 § 1 i 2 KK (zakłócenie przetargu publicznego).
Kto nie stosuje się do tego zakazu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 244 KK).