Wniosek o wpis do księgi wieczystej może złożyć zarówno dłużnik, jak i wierzyciel. Jednakże w razie wygaśnięcia hipoteki, np. jak w tym przypadku poprzez zapłatę podatku, to wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Organ podatkowy może więc złożyć wniosek do sądu wieczysto-księgowego, ale nie ma bezwzględnego obowiązku z tym zakresie.
Zgodnie z art. 34 § 1 i 2 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; dalej: OrdPU), Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego (dalej: JST) przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2 OrdPU, a także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości, czyli hipoteka przymusowa. Natomiast w zakresie zobowiązań podatkowych stanowiących dochód jednostki samorządu terytorialnego pobieranych przez urzędy skarbowe, wniosek o wpis hipoteki przymusowej do sądu składa właściwy naczelnik urzędu skarbowego.
W razie wygaśnięcia hipoteki to wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej (art. 100 ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece – t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1916 ze zm.; dalej: KWU). Jednakże, na co zwraca uwagę orzecznictwo, w przepisie tym wskazano obowiązek wierzyciela, w tym przypadku organu podatkowego, do dokonania wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Nie jest to jednak obowiązek złożenia wniosku do sądu o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.
Jeżeli jednak organ podatkowy chce wykreślić wpis hipoteki, składa wniosek do sądu wieczysto-księgowego. Zgodnie z art. 6261 ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.; dalej: KPC), wniosek o wpis składa się na urzędowym formularzu, a dołącza się do niego dokumenty, stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej (art. 6262 § 1 i 3 KPC).
Wniosek o wpis może złożyć właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej. W sprawach dotyczących obciążeń powstałych z mocy ustawy wniosek może złożyć uprawniony organ (art. 6262 § 5 KPC).