Sprawa zaczęła się od wniosku gminy o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie odliczeń podatku od towarów i usług przy prowadzonej inwestycji. Samorząd, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, jest właścicielem terenów budowlanych (położonych w tzw. Strefie Aktywności Gospodarczej). Na tych działkach, które mogą być dogodnym miejscem dla prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców, gmina prowadzi inwestycje w celu podniesienia ich atrakcyjności. Dlatego ponosi wydatki z własnych środków oraz dofinansowania zewnętrznego.
Pieniądze są przeznaczane na:
- budowę dróg wewnętrznych, chodników, zjazdów z drogi, poboczy, przepustów, budowę odwodnienia drogowego;
- budowę infrastruktury energetycznej;
- budowę infrastruktury kanalizacyjnej;
- budowę infrastruktury wodociągowej;
- rekultywację tych działek.
W kontekście późniejszej sprawy ważne również było to, że gmina konkurowała z podmiotami prywatnymi i publicznymi, które również posiadały tereny, które chciały wydzierżawić lub sprzedać. Ponosząc te wydatki jednostka samorządu terytorialnego działała jak typowy przedsiębiorca.
Po zakończeniu inwestycji właścicielem wybudowanej infrastruktury drogowej będzie dalej gmina, natomiast infrastruktura wodociągowa i kanalizacyjna będzie nieodpłatnie udostępniona spółce komunalnej.
Gmina zadała Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej pytania: czy dzierżawa nieruchomości, nie będzie korzystać ze zwolnienia od VAT; czy Gminie przysługuje prawo do odliczenia pełnych kwot VAT dla wydatków określonych w punktach powyżej?
Planowana dzierżawa miałaby być dokonywana na podstawie umów cywilnoprawnych. Gmina zajęła też stanowisko, że ma prawo odliczać VAT od poszczególnych wydatków (określonych w punktach 1–5). Zdaniem JST spełnia ona warunki określone w art. 86 ust. 1 VATU. Gmina dowodziła, że skoro nie planuje wykorzystywać terenów w celach innych niż w ramach swojej działalności gospodarczej, to wydatki mają związek z czynnościami opodatkowanymi VAT, których gmina zamierza dokonywać. Gmina stwierdziła także, że możliwe jest odliczenie VAT w sytuacji, gdy związek wydatków z działalnością ma charakter pośredni.
Dyrektor KIS nie zgodził się z interpretacją gminy, dotyczącą odliczenia podatku VAT od wydatków, określonych w punktach 1–4. Dyrektor KIS wywodził, że rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 VATU, możliwe jest wtedy, gdy nabywane towary i usługi będą wykorzystywane przez zarejestrowanego, czynnego podatnika podatku VAT w działalności gospodarczej – do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
Wydatki, których dotyczyło pytanie gminy, są ponoszone w ramach zadań własnych, nakładanych ustawą o samorządzie gminnym, a zatem odnoszą się do reżimu publicznoprawnego (wydatki z punktów 1 i 2). Dlatego wydatki nie są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, a tym samym nabywając towary JST nie działa jako podatnik podatku od towarów i usług. Wydatki z punktów 3 i 4, zdaniem Dyrektora KIS też nie mogą być odliczone, bo infrastruktura będzie nieodpłatnie udostępniona spółce komunalnej.
Sprawa trafiła do WSA we Wrocławiu. Sąd przyznał rację skarżącej gminie i stwierdził, że możliwość bycia podatnikiem VAT przez JST jest uregulowana w art. 15 ust. 1, 2 i ust. 6 VATU. W przepisach tych zostało uregulowane, że podatnikami nie są organy władzy publicznej w zakresie zadań nałożonych na nie przepisami prawa – z jednym zastrzeżeniem – jeśli te zadania wykonują na podstawie umów cywilnoprawnych.
Jak stwierdził WSA gmina może występować jako podatnik VAT, jeśli dokonuje czynności na podstawie umów cywilnoprawnych i o ile te czynności można uznać za samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej – ustawodawca nie wykluczył samorządu z grona podatników tylko z powodu wykonywania zadań własnych, istotne jest na jakiej podstawie to się odbywa. Dlatego, jeśli organy władzy publicznej działają w taki sposób i na takich warunkach jak podmioty gospodarcze (czy działa w charakterze władczym, korzystając ze swoich kompetencji oraz, czy podejmując dane czynności, działa jako uczestnik obrotu na konkurencyjnym rynku i funkcjonuje w warunkach konkurencji), to powinny być traktowane jak podatnicy VAT.
Nawet w odniesieniu do wykonywania zadań własnych gmina może występować jako podatnik VAT, stwierdził Sąd, a taki wniosek wysnuł z zestawienia przepisów: art. 15 ust. 1, ust. 2 i ust. 6 oraz art. 86 ust. 1 VATU oraz art. 2 ust. 1, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 SamGminU w zw. z art. 13 ust. 1 Dyrektywy 20006/112/WE Rady z 28.11.2006 r. (Dyrektywy VAT).
Sąd stwierdził, że w opisanych warunkach dla wydatków z punktów 1-4 występował związek z czynnościami opodatkowanymi. Celem działań i wydatków, było uatrakcyjnienie działek, co miało wpłynąć na zwiększenie popytu na nie i osiągnięcie przez gminę jak najwyższej ceny z ich dzierżawy, więc gmina działała jak typowy przedsiębiorca.
Jeśli zaś chodzi o budowę infrastruktury kanalizacyjnej, to powołując się na wyrok TSUE C-140/17, WSA stwierdził, że jest to związane wykonywaniem przez gminę działalności gospodarczej, chociaż użytkownikiem będzie spółka komunalna. Właścicielem tej infrastruktury jest JST, jako podatnik podatku VAT, ponosząca wydatki na budowę w ramach działalności gospodarczej, gdyż właśnie w tym celu infrastruktura jest budowana. Nie ma tu znaczenia, że usługi zaopatrzenia odbiorców (dzierżawców działek) w wodę i odbioru ścieków po zakończeniu budowy, będzie wykonywać spółka komunalna.
