W pierwszej kolejności warto przytoczyć przepisy GospNierU ‒ szczególnie art. 156 ust. 3 i 4. Z pierwszej regulacji wynika, że operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154. Zgodnie zaś z ust. 4 operat szacunkowy może być wykorzystywany po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3, po potwierdzeniu jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego.

Potwierdzenie aktualności operatu szacunkowego następuje przez umieszczenie stosownej klauzuli w operacie szacunkowym przez rzeczoznawcę, który go sporządził, oraz dołączenie do operatu szacunkowego analizy potwierdzającej, że od daty jego sporządzenia nie wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154. Po potwierdzeniu aktualności operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, w kolejnych 12 miesiącach, licząc od dnia upływu okresu, o którym mowa w ust. 3, chyba że wystąpią zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154.

Orzecznictwo

Na kanwie ww. regulacji  w orzecznictwie sądowym akcentuje się, że możliwość wykorzystania operatu jest ograniczona czasowo, a brak potwierdzenia jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego uniemożliwia opieranie przez organ rozstrzygnięć na jego podstawie (por. wyrok NSA z 12.10.2017 r., I OSK 901/17). Co ważne, ww. zasady dotyczące ważności operatu szacunkowego są stosowane w różnych postępowaniach, w tym w postępowaniach przetargowych na zbywanie mienia samorządowego.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto więc odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Szczecinie z 22.11.2021 r. (WK.0913.1543.38.K.2021; https://szczecin.rio.gov.pl).

W podanym wystąpieniu pokontrolnym RIO wykazała naruszenie prawa polegające na tym, że w przetargu na zbycie nieruchomości gminnej ustalono cenę wywoławczą na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego prawie 15 miesięcy wcześniej i to bez jego odpowiedniej aktualizacji. 

Organ kontroli wskazał nadto, że odpowiedzialnymi za podane naruszenie są pracownicy urzędu gminy oraz wójt gminy. Jednocześnie nakazano: „Przestrzeganie obowiązujących przepisów w zakresie gospodarowania nieruchomościami gminnymi, w szczególności w zakresie sporządzania protokołów przeprowadzonych przetargów oraz ustalania ceny wywoławczej na podstawie aktualnych operatów szacunkowych”.

Podsumowując, ustalenia pokontrolne RIO wydaje się być prawnie uzasadnione. Zbywając mienie samorządowe wójt gminy musi bowiem dysponować aktualnymi operatami szacunkowymi, do czego zobowiązują regulacje GospNierU. W przeciwnym razie, RIO może wykazać nieprawidłowości z tym związane w toku kontroli w gminie.