Z uzasadnienia:

Wyrokiem z 29.4.2015 r., III SA/Wa 3353/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżone przez A.S. (zwaną dalej skarżącą) postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z 22.8.2014 r. w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania. Sąd I instancji wskazał, że organ I instancji decyzją z 21.10.2013 r. ustalił skarżącej oraz jej mężowi wymiar podatku od nieruchomości na 2009 r. w kwocie 368 zł. Doręczenie decyzji stronom nastąpiło 7.11.2013 r. Decyzja ta zawierała pouczenie o możliwości wniesienia od niej odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie w terminie 14 dni od daty jej doręczenia. W dniu 22.11.2013 r. skarżąca wniosła odwołanie od powyższej decyzji. Odwołanie jej męża wniesiono za pośrednictwem faksu w dniu 25.11.2013 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie postanowieniem z 22.8.2014 r. stwierdziło uchybienie terminu do wniesienia odwołania i nie rozpoznało go merytorycznie, wskazując, że termin do wniesienia odwołania upłynął w dniu 21.11.2013 r. W skardze skarżąca zarzuciła m.in., że SKO nieprawidłowo ustaliło stan faktyczny. Skarżąca bowiem wniosła odwołanie za pomocą telefaksu w dniu 21.11.2013 r., a więc w ustawowym terminie 14-dniowym od daty doręczenia decyzji, gdyż przed upływem tego terminu pismo dotarło do adresata i zostało wydrukowane, umożliwiając jego odczytanie. W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu. Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się odwołanie skarżącej opatrzone datą 21.11.2013 r. Na odwołaniu skarżącej widnieje prezentata urzędu, wskazująca datę wpływu pisma do organu w dniu 22.11.2013 r., a więc po terminie. Sąd zwrócił uwagę, że materiał zgromadzony w aktach sprawy nie wskazuje, w jaki sposób odwołanie złożono. Brak informacji, czy odwołanie to złożone zostało przez skarżącą osobiście, czy za pośrednictwem faxu bądź poczty. Tymczasem w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do daty nadania odwołania organ powinien je wyjaśnić. (…) Odwołania małżonkowie złożyli niemal jednocześnie w dniu 21.11.2013 r. w odstępach 29 minut. Odnosząc się do powyższego, sąd wskazał, że rzeczywiście odwołanie małżonka skarżącej opatrzone jest datą 21.11.2013 r. SKO uznało na podstawie informacji przekazanej przez organ I instancji, że mąż skarżącej wniósł odwołanie za pośrednictwem faksu w dniu 25.11.2013 r. Na potwierdzenie jednak tego faktu w aktach sprawy brak jest jakiegokolwiek dowodu, co czyni również wątpliwe ustalenia organów podatkowych co do daty wniesienia odwołania przez skarżącą. Zdaniem sądu zebrany materiał dowodowy nie wskazuje jednoznacznie, że odwołanie skarżącej zostało wniesione dopiero w dniu 22.11.2013 r. (…) Sąd podkreślił, że wszelkie wątpliwości związane z kwestią terminowości wniesienia odwołania należy dokładnie wyjaśnić lub zinterpretować na korzyść strony. (…) W rozpatrywanej sprawie pismo wniesione przez skarżącą do organu podatkowego, opatrzone datą 21.11.2013 r. i zatytułowane „Odwołanie”, nie zawiera własnoręcznego podpisu strony spełniającego wymagania wynikające z art. 168 § 3 OrdPU. Mimo to organ odwoławczy nie wezwał skarżącej, pod rygorem pozostawienia odwołania bez rozpoznania, do uzupełnienia braku, lecz odwołanie rozpoznał, stwierdzając jednocześnie uchybienie terminu do jego wniesienia, mimo że nie wywoływało ono skutków prawnych. Ta okoliczność zdaniem sądu powoduje konieczność wyeliminowania zaskarżonego postanowienia z obrotu prawnego. Powyższy wyrok Samorządowe Kolegium Odwoławcze zaskarżyło w całości, zarzucając naruszenie:1) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 – dalej: PostSądAdmU) w zw. z art. 168 § 1 OrdPU (…); 2) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) PostSądAdmU w zw. z art. 169 § 1 w zw. z art. 228 § 1 pkt 2 OrdPU (…); 3) art. 133 § 1 w zw. z art. 134 § 1 PostSądAdmU (…), 4) art. 141 § 4 PostSądAdmU (…).

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego podlega oddaleniu.

Przede wszystkim chybiony jest zarzut naruszenia przez sąd I instancji art. 133 § 1 w związku z art. 134 § 1 ­PostSądAdmU, co miało się wiązać z dowolnymi ustaleniami dowodowymi i koniecznością przeprowadzenia przez organ postępowania wyjaśniającego. Data pisma zawierającego odwołanie skarżącej, a więc data jego sporządzenia to dzień 21.11.2013 r., zaś data 22.11.2013 r. to wpisana w organie data jego wpłynięcia do organu. Skoro skarżąca twierdziła, że wysłała go faksem w dniu sporządzenia, to logiczne byłoby, że wpłynęło do organu tego samego dnia. Jednakże jak trafnie pisze sąd I instancji, organ nie przyjął stanowczego, jednoznacznego poglądu, że odwołanie skarżącej zostało wniesione dopiero 22.11.2013 r. Zatem jest też trafny pogląd sądu, że wymagała wyjaśnienia data rejestracji pisma pod nr (…) w ewidencji korespondencji. Zagadnienie to miało istotne znaczenie dla przesądzenia daty wpływu pisma do organu, z uwagi na treść art. 165 § 3 OrdPU, wedle którego: Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu, z zastrzeżeniem art. 165a, które to zastrzeżenie nie ma znaczenia w tej sprawie. Jeżeli uwzględni się jeszcze to, na co zwrócił uwagę sąd I instancji, że skarżąca twierdziła, że jej odwołanie od decyzji i odwołanie jej męża były wniesione w ten sam sposób, czyli faksem, a na odwołaniu męża poczyniono adnotację, że zostało wniesione w dniu 21.11.2013 r., to jest oczywiste, że brak wyjaśnienia daty faktycznego wniesienia odwołania przez skarżącą było naruszeniem przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik postępowania. Wszystkie powyższe okoliczności znajdowały się w materiale dowodowym sprawy.

Równocześnie za chybiony uznać należy także zarzut naruszenia art. 141 § 4 PostSądAdmU, przecież sąd I instancji wyraźnie wskazał, co należy wyjaśnić i ustalić w ponownym rozpoznaniu sprawy, podkreślając, że skarżąca podniosła, iż ona i jej mąż wnieśli odwołanie niemal równocześnie w odstępie 29 minut. Można natomiast zgodzić się z argumentacją organu, że sąd nie wskazał i nie odniósł się do zagadnienia dopuszczalności wniesienia podania w drodze faksu, ale nie budzi wątpliwości to, że przyjął, iż droga pisemnego sposobu jego wniesienia nie budzi wątpliwości.

Zdaniem NSA także pozostałe zarzuty skargi kasacyjnej nie są trafne. Jednakże zgodzić się należy z twierdzeniem, że w art. 168 § 1 OrdPU od 17.6.2010 r. (zob. art. 6 pkt 13 lit. a) w zw. z art. 15 ustawy z 12.2.2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2010 r. Nr 40, poz. 230) wyeliminowano możliwość wnoszenia podań drogą faksu, a pozostawiono drogę pisemną, ustną do protokołu oraz środkami komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego. Natomiast drogę tę pozostawiono do dziś w art. 63 KPA. W uzasadnieniu do projektu zmiany ustawy – Ordynacja podatkowa w zakresie art. 168 § 1 OrdPU napisano, co następuje: W przepisie art. 168 § 1 Ordynacji podatkowej wyeliminowano możliwość składania podań telegraficznie oraz za pomocą dalekopisu i telefaksu. Wprowadzona zmiana wynika z rozwoju technologii i niewykorzystywania przestarzałych urządzeń. (…).

Zastanawiająca z punktu widzenia przestrzegania zasady równego traktowania obywateli i zasady proporcjonalności (art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) jest powyższa argumentacja przy pozostawieniu formy faksu w art. 63 KPA. Dlatego tego typu zmiany przepisu nie można traktować jako niedopuszczalności wnoszenia podań w formie faksu, skoro ta forma jest w istocie formą pisemną wniesienia tego podania.Tak zresztą postąpił organ w przypadku wniesienia odwołania przez męża skarżącej, nie powołując się zresztą na niedopuszczalność tej formy wniesienia odwołania.

Na marginesie tylko należy zauważyć, że na stronie BIP SKO w Warszawie widnieje fax nr (…) jako dopuszczalna forma przyjmowania wniosków, odwołań i zażaleń. Z zamieszczonej tam informacji nie wynika, by forma faksu była wyłączona.

(…) Jeżeli zważy się na to, że pismo wnoszone w drodze faksu jest wydrukowane w formie pisemnej, to z art. 78 § 1 KC wy­nika, że Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

Nie powinno więc budzić wątpliwości to, że przesłanie pisma faksem, mimo niewymienienia tego sposobu wnoszenia podań w art. 168 § 1 OrdPU, nie oznacza niedopuszczalności potraktowania tego sposobu jako wniesienia go w drodze pisemnej.

Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej (zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) PostSądAdmU w zw. z art. 168 § 1, art. 169 § 1 i w zw. z art. 228 pkt 1 OrdPU) prowadzi to do obowiązku organu wezwania do uzupełnienia jego braków w trybie powołanych przepisów. Przepis art. 169 § 1 OrdPU wskazuje, że jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.

Jest charakterystyczne to, że w wyroku z 9.1.2015 r., I SA/Kr 1093/14 (…) WSA w Krakowie na tle art. 169 § 1 OrdPU i podania wnoszonego drogą elektroniczną, ale nie­opatrzonego bezpiecznym podpisem wyraził następujący pogląd: Wniesionego odwołania w postaci elektronicznej, gdy e-mail został zatytułowany: „Odwołanie od decyzji Urzędu Skarbowego”, a jednym z załączników było pismo zatytułowane: „odwołanie od decyzji Urzędu Skarbowego do Izby Skarbowej”, nie można uznać za podanie odpowiadające wymogom z art. 168 OrdPU (w stanie prawnym obowiązującym w dniu 10.4.2014 r., tj. w dacie jego wysłania). Nie można przyjąć, że niezachowanie jedynie właściwej formy wniesionego odwołania powoduje, że nie jest ono w ogóle „podaniem” w rozumieniu art. 168 § 1 OrdPU. Ustawodawca w art. 169 OrdPU nie wykluczył zastosowania „wzywania o uzupełnienie braków” w przypadku, gdy podatnik prześle na zwykły adres skrzynki mailowej korespondencję w formie elektronicznej, oznaczoną jako odwołanie, a z treści maila wynikać będzie, że dotyczy prowadzonego postępowania podatkowego.

Pogląd ten NSA podziela. Nie można bowiem z uwagi na pisemną formę odwołania wniesionego faksem uznać, że nie jest ono w ogóle podaniem, bo tej formy (sposobu) wniesienia nie dopuszcza art. 168 § 1 OrdPU. Jest to odwołanie, ale z brakiem formalnym. Oznacza to, że użyte w art. 169 § 1 OrdPU określenie podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa należy rozumieć szeroko, a więc obejmujące także sposób wniesienia podania nieprzewidziany w art. 168 § 1 OrdPU. Z art. 228 § 1 pkt 1–3 OrdPU wynika, że organ odwoławczy stwierdza w formie postanowienia:

1) niedopuszczalność odwołania;

2) uchybienie terminowi do wniesienia odwołania;

3) pozostawienie odwołania bez rozpatrzenia jeżeli nie spełnia warunków wynikających z art. 222.

W przepisie tym nie mieści się sytuacja, w której strona nie uzupełniłaby braku formalnego podania albo wniosła go w formie nieprzewidzianej w art. 168 § 1 OrdPU. W przypadku bowiem, gdyby strona nie uzupełniła braków formalnych podania w zakreślonym terminie, to organ odwoławczy byłby obwiązany wydać postanowienie z art. 169 § 4 w zw. z art. 235 OrdPU. Przepis art. 169 § 4 OrdPU staje się odpowiedni w sprawach nieuregulowanych w art. 220–234 OrdPU w postępowaniu przed organami odwoławczymi. Zatem i z tych powodów zarzut skargi kasacyjnej naruszenia art. 228 § 1 pkt 2 OrdPU jest chybiony.

W tym stanie sprawy NSA orzekł jak w sentencji na podstawie art. 184 PostSądAdmU.