Warunki wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej – po zmianach

1. Uzasadnienie zmian

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 17.7.2014 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej (Dz.U. z 2014 r., poz. 954) wydane zostało w oparciu o upoważnienie zawarte w art. 88 ust. 9 ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 217 ze zm.). Powyższe rozporządzenie zastąpiło dotychczas obowiązujące rozporządzenie z 28.6.2013 r. o tym samym tytule (Dz.U. z 2013 r. poz. 769). Zmianę rozporządzenia wymogła zmiana wprowadzona na mocy art. 52 pkt 2 ustawy z 22.11.2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz.U. z 2014 r. poz. 24) w brzmieniu art. 88 ustawy o dzielności leczniczej. Powyższa zmiana przepisów wprowadziła regułę, zgodnie z którą pracownikom Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym przysługuje, oprócz składników wynagrodzenia, dodatek w wysokości od 10% do 50% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Powyższy dodatek przysługuje pracownikom, którzy przy wykonywaniu swoich obowiązków mają bezpośredni kontakt z osobami, wobec których sąd orzekł o umieszczeniu w tym podmiocie.

2. Zakres regulacji

Rozporządzenie w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej reguluje warunki wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej, a także określa kwoty wynagrodzenia zasadniczego i tabele zaszeregowania pracowników. Ponadto rozporządzenie określa warunki ustalania i wypłacania innych składników wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej.

W przeważającej części rozporządzenie powiela przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 28.6. 2013 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej. Ustawodawca przewidział także, że przepisy omawianego rozporządzenia mają zastosowanie od 22.1.2014 r. do pracowników Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, o którym mowa w ustawie z dnia 22.11.2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób.

W rozporządzeniu tak, jak dotychczas określono:
1) tabelę miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego, określoną w załączniku nr 1 do rozporządzenia, która zawiera podział na XXII kategorie zaszeregowania wraz z widełkami kwotowymi;
2) tabelę zaszeregowania pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych działających w formie jednostki budżetowej, z wyłączeniem pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych, określoną w załączniku nr 2 do rozporządzenia, która zawiera podział na poszczególną kategorię stanowisk i zaszeregowania;
3) tabelę zaszeregowania pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych, określoną w załączniku nr 3 do rozporządzenia, zawiera dane analogiczne jak załącznik nr 2 ograniczone do pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych;
4) wykaz stanowisk, na których przysługuje dodatek funkcyjny i stawek dodatku funkcyjnego określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia. Tabela zawiera podział na stanowiska oraz procent wynagrodzenia zasadniczego. Zgodnie z tabelą dodatki funkcyjne kształtują się w wysokości od 20% (dodatek dla zastępczyni pielęgniarki oddziałowej) do 50% – w przypadku kierownika podmiotu leczniczego, czy też państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

3. Dodatki za wieloletnią pracę

Wysokość wynagrodzenia i dodatków uzależniona jest od długości okresu zatrudnienia. W omawianym rozporządzeniu ustawodawca uregulował w § 4 kwestię dodatku za wieloletnią pracę. Po pierwsze do okresu pracy uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę należy wliczyć wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia. Należy pamiętać, że do okresu pracy uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę wlicza się także inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. W razie równoczesnego pozostawania w więcej niż jednym stosunku pracy do okresu pracy uprawniającego do dodatku za wysługę lat należy wliczyć jeden z tych okresów, w wymiarze korzystniejszym dla pracownika.

Rozporządzenie wskazuje, że dodatek za wieloletnią pracę powinien być wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia:
1) począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do dodatku lub prawo do wyższej stawki dodatku, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca;
2) za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub prawa do wyższej stawki dodatku nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.
Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje pracownikowi za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby, bądź konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Powyższe regulacje są tożsame z uregulowaniami tej kwestii w poprzednio obowiązującym rozporządzeniu.

4. Dodatek za stopień naukowy

Zgodnie z § 5 ust 1 rozporządzenia pracownikowi wykonującemu zawód medyczny oraz innemu pracownikowi, którego praca pozostaje w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, posiadającym stopień naukowy doktora, doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora pracodawca ustala i wypłaca miesięczny dodatek:
1) do 50% wynagrodzenia zasadniczego, jednak nie mniej niż 185 zł – za tytuł naukowy profesora;
2) do 30% wynagrodzenia zasadniczego, jednak nie mniej niż 125 zł – za stopień naukowy doktora habilitowanego;
3) do 20% wynagrodzenia zasadniczego, jednak nie mniej niż 65 zł – za stopień naukowy doktora.

Należy zauważyć, że w założeniu ustawodawcy pracownikowi, o którym mowa w ust. 1, posiadającemu jednocześnie określony stopień i tytuł naukowy pracodawca powinien ustalić i wypłacić tylko jeden dodatek w wyższej wysokości. Termin wypłaty powyższego dodatku pokrywa się z terminem wypłaty wynagrodzenia, począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło udokumentowanie uprawnień. W tym zakresie przepisy również nie uległy zmianie.

Ustawodawca wprowadził zmianę polegającą na dookreśleniu w § 6 rozporządzenia, że dodatek przysługuje również pracownikom podmiotu leczniczego działającego w formie jednostki budżetowej, utworzonej w celu udzielania świadczeń zdrowotnych osobom, wobec których sąd orzekł zastosowanie środka zabezpieczającego lub środka leczniczego którzy przy wykonywaniu swoich obowiązków mają bezpośredni kontakt z osobami, wobec których sąd orzekł zastosowanie środka zabezpieczającego lub środka leczniczego. Zgodnie z § 6 wysokość dodatków, o których mowa w art. 88 ust. 3, 3a i 4 ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej, pracodawca ustala uwzględniając rodzaj i charakter pracy wykonywanej przez pracowników. Dodatki te są wypłacane w terminie wypłaty wynagrodzenia.

5. Dodatek za pracę w nocy

Pracownikom innym niż wykonującym zawód medyczny, zatrudnionym w systemie pracy zmianowej w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, wykonującym pracę w porze nocnej, pracodawca ustala i wypłaca dodatek za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Wysokość dodatku wynosi 20% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego i nie może być niższa, niż dodatek ustalony na podstawie art. 1518 § 1 KP. Rozporządzenie rozstrzyga, że godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oblicza się, dzieląc miesięczną stawkę wynagrodzenia zasadniczego, wynikającą z osobistego zaszeregowania pracownika, przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Tak określony dodatek za pracę w nocy również nie ulega zmianom w stosunku do poprzedniego rozporządzenia.

6. Wynagrodzenie dla kierowcy

Zgodnie z § 8 ust 1 rozporządzenia kierowcy samochodu osobowego może być ustalone i wypłacane, za jego zgodą, wynagrodzenie ryczałtowe, obejmujące poszczególne składniki wynagrodzenia. Obejmuje ono w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatek za pracę w porze nocnej, uwzględniające liczbę godzin przypadających do przepracowania w okresie jednego miesiąca, w przypadkach, gdy faktyczny czas pracy kierowcy w poszczególnych miesiącach nie ulega wahaniom i odpowiada liczbie godzin przyjętych do obliczenia wynagrodzenia. Ponadto ustawodawca wskazał, że kierowcy, któremu powierzono dodatkowe czynności wykraczające poza zakres jego podstawowych obowiązków, pracodawca ustala i wypłaca dodatek w wysokości do 60% najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego w pierwszej kategorii zaszeregowania określonej w tabeli miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego, określonej w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Wysokość dodatku za wykonywanie poszczególnych czynności pracodawca powinien ustalić uwzględniając rodzaj czynności i ich uciążliwość. Zapis dotyczący wynagrodzenia również nie uległ zmianie w nowym rozporządzeniu.

7. Nagrody jubileuszowe za długoletnią pracę

Ustawodawca przewidział, że pracodawca za długoletnią pracę wypłaca pracownikowi nagrody jubileuszowe. Rozporządzenie ustala, że nagrody za długoletnia pracę wypłaca się w wysokości:
1) 75% miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy;
2) 100% miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy;
3) 150% miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach pracy;
4) 200% miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach pracy;
5) 300% miesięcznego wynagrodzenia – po 40 latach pracy.

Do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej powinno się wliczyć wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Natomiast w razie równoczesnego pozostawania w więcej niż jednym stosunku pracy, do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się jeden z tych okresów, w wymiarze korzystniejszym dla pracownika. Co do zasady pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do nagrody. Należy również zwrócić uwagę, czy w aktach osobowych pracownika jest stosowna dokumentacja potwierdzająca prawo do nagrody, jeśli nie – to pracownik jest obowiązany udokumentować swoje prawo do nagrody jubileuszowej. Pracodawca jest zobowiązany wypłacić nagrodę jubileuszową niezwłocznie po nabyciu przez pracownika prawa do tej nagrody.

Należy zwrócić uwagę, że podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli dla pracownika jest to korzystniejsze – wynagrodzenie przysługujące w dniu jej wypłaty. Ponadto jeżeli pracownik nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudnionym w innym wymiarze czasu pracy, niż w dniu jej wypłaty, podstawę obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody. Nagrodę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Rozporządzenie przewiduje ponadto, że w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę, pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.

8. Premie oraz odprawy emerytalne

Ustawodawca przewidział, że w ramach środków na wynagrodzenia pracodawca może utworzyć fundusz premiowy. Zastrzeżeniem jest, że wysokość utworzonego funduszu premiowego oraz zasady premiowania powinien określić pracodawca w zakładowym regulaminie premiowania. W zakresie świadczeń emerytalnych ustawodawca w rozporządzeniu uregulował, że pracownikowi przechodzącemu na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat;
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony co najmniej 15 lat;
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony co najmniej 20 lat.
Należy pamiętać, że odprawę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Zasadą też jest, że okresy pracy i inne okresy uprawniające do odprawy ustala się według zasad obowiązujących przy ustalaniu okresów uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę. Ponadto należy pamiętać, że pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

9. Omówienie najważniejszych zmian

Pierwsza ze zmian, wprowadzonych w porównaniu z poprzednim stanem prawnym, polega na dookreśleniu w § 6 rozporządzenia, że dodatek przysługuje pracownikom podmiotu leczniczego (działającego w formie jednostki budżetowej), utworzonego w celu udzielania świadczeń zdrowotnych osobom, wobec których sąd orzekł zastosowanie środka zabezpieczającego lub środka leczniczego. Dodatkowym warunkiem jest, by pracownicy przy wykonywaniu swoich obowiązków mieli bezpośredni kontakt z osobami, wobec których sąd orzekł zastosowanie środka zabezpieczającego lub środka leczniczego.

Ustawodawca określił także tabelę zaszeregowania pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych działających w formie jednostki budżetowej, z wyłączeniem pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych. Tabela została określona w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Powyższa tabela zawiera podział na III grupy pracowników wraz z podziałem na stanowiska i kategorie zaszeregowania. Kategorię I stanowią pracownicy wykonujący zawód medyczny oraz inni pracownicy, których praca pozostaje w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Kategorię II stanowią pracownicy administracyjni, techniczni i ekonomiczni, zaś III – pracownicy gospodarczy i obsługi. Należy zauważyć, że kategoria „pracownicy służby ochrony” nie występowała w poprzednio obowiązującym rozporządzeniu, zaś obecnie „pracownicy służby ochrony” są zaliczeni do IX kategorii zaszeregowana, czyli tej samej co dotychczasowi „pracownicy ochrony”.

Kolejną zmianą jest wprowadzenie przez ustawodawcę zapisu, że grupy zawodowe (inne niż „pracownicy służby ochrony”) pracujące w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, zatrudniane będą na tych samych warunkach, co osoby zatrudniane w innych podmiotach leczniczych objętych zakresem rozporządzenia w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej. Wiąże się to z bezpośrednim objęciem przepisami rozporządzenia pracowników Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym. I tak w odniesieniu do lekarza psychiatry i psychologów zatrudnionych w Ośrodku mają zastosowanie kategorie zaszeregowania przewidziane dla pracowników działalności podstawowej na stanowisku starszego asystenta (XIX), asystenta (XVIII) oraz młodszego asystenta (XVII). Natomiast w przypadku pielęgniarek utrzymano kategorie zaszeregowania od XVI do XIII, zaś w przypadku terapeutów utrzymano kategorie zaszeregowania XIV i XIII. W zakresie pracownika socjalnego utrzymano kategorie zaszeregowania XIII i XII, zaś w przypadku sanitariuszy – kategorię zaszeregowania X i VIII.

W rozporządzeniu dokonano także zmian o charakterze doprecyzowującym. Ujednolicono nazewnictwo stanowisk pomiędzy tabelami stanowiącymi załącznik do rozporządzenia. W tym zakresie zmiany dotyczyły stanowisk naczelnej pielęgniarki/położnej oraz dietetyka. Domknięto katalog stanowisk określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia dotyczącym tabeli zaszeregowania pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznej poprzez usunięcie wyrazów „i inne” oraz usunięcia stanowiska „asystentka pielęgniarska” w części II w wierszu 10 omawianego załącznika. Jednocześnie włączono do rozporządzenia cztery nowe stanowiska farmaceutów, tj. młodszego asystenta farmacji, farmaceuty, starszego technika farmaceutycznego oraz technika farmaceutycznego, które zaliczono odpowiednio do XVI, XV, XIV oraz XIII kategorii zaszeregowania.