Warunki odstąpienia przez radę gminy od stosowania kryterium dochodowego przy najmie lokali gminnych

W pierwszej kolejności wskazać należy, że ustawodawca dał szerokie uprawnienia legislacyjne radzie gminie, w kontekście określenia zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Dał temu wyraz w ust. 3 podanego art. 21 OchrLokU. Tamże bowiem postanowiono, że zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny określać w szczególności:

1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu oraz wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą stosowanie obniżek czynszu;

2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy;

3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i umowy najmu socjalnego lokalu; 

4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach; 

5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony i najem socjalny lokali oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej;

6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po śmierci najemcy;

6a) warunki, jakie musi spełniać lokal wskazywany dla osób niepełnosprawnych, z uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności;

6b) zasady przeznaczania lokali na realizację zadań, o których mowa w art. 4 ust. 2b. 

Na kanwie ww. regulacji warto odnotować stanowisko zawarte w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 3.8. sierpnia 2021 r. (PN.4131.297.2021; źródło: http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl).

We wskazanym orzeczeniu Wojewoda zwrócił uwagę na fakt, że rada gminy w sposób wadliwy zredagowała zapisy odnoszące się do możliwości odstąpienia od stosowania kryterium dochodowego dla osób posiadających umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, które ubiegały się o lokale gminne. Wojewoda wskazał, że nie może być zawarte w uchwale sformułowanie o treści „szczególnie uzasadnione przypadki” jest ono bowiem nieprecyzyjne i pozostawia dowolność interpretacyjną wójtowi gminy. Jak wskazał wojewoda: 

Tym samym, wykonujący uchwałę Wójt Gminy (…..), bez upoważnienia ustawowego uzyskał w istocie uprawnienie do działania poza trybem określonym w uchwale, co potencjalnie może stawiać obywateli, którzy podlegają regulacjom przedmiotowej uchwały, w sytuacji naruszającej zasadę równości, wynikającą z art. 32 Konstytucji RP. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że normy stanowione przez lokalnego prawodawcę powinny być sformułowane w sposób jasny, precyzyjny i jednoznaczny. Taki wymóg stawiany jest w szczególności aktom prawa miejscowego, jako że stanowią prawo powszechnie obowiązujące na terenie działania organów, które je ustanowiły. Nadto podkreślił, że to na radzie gminy ciąży obowiązek kompleksowego unormowania kwestii zleconych w delegacji ustawowej. Niedopuszczalne jest zatem cedowanie na organ wykonawczy gminy de facto kompetencji do uzupełnienia uchwały, bowiem wyłącznie rada gminy może tworzyć normy wypełniające akt prawa miejscowego.

Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że co do zasady rada gminy jest władna ‒ w ramach uchwały określającej zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy ‒ samodzielnie i precyzyjnie dookreślić przypadki, w których wójt będzie odstępował od stosowania kryteriów dla wskazanej grupy osób niepełnosprawnych. Rada gminy nie może więc pozostawić swobody decyzyjnej w tym zakresie posługując się zwrotami typu szczególnie uzasadnione przypadki. Przypadki te powinny być właśnie przez radę gminy dookreślone w ramach wspomnianej uchwały.