Punktem wyjścia dla podjęcia wspomnianej uchwały przez radę gminy były regulacje prawne art. 443 PrWod. Z przepisów tych wynika, że spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej państwa udzielanej w formie dotacji podmiotowej z budżetu państwa przeznaczonej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizacji zadań związanych z utrzymaniem wód i urządzeń wodnych, z wyłączeniem zadań, na realizację których została udzielona inna dotacja. Ponadto, spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji. Pomoc finansowa, o której mowa wyżej, polega na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów FinPubU z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. 

Co nadto bardzo istotne z punktu widzenia poruszonej problematyki, zasady udzielania dotacji celowej, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania, określają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego. Udzielenie dotacji celowej następuje na podstawie umowy zawartej przez jednostkę samorządu terytorialnego ze spółką wodną. W przypadku, gdy dotacja celowa stanowi pomoc publiczną lub pomoc de minimis, jej udzielenie następuje z uwzględnieniem warunków dopuszczalności tej pomocy określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej.

Właśnie na kanwie ww. regulacji prawnych w podanej wstępie uchwale Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach weryfikowano zapisy uchwały rady gminy w zakresie trybu przeprowadzania kontroli realizacji zadania. Rada gminy zawarła w uchwale zapisy m.in. związane z trybem postępowania w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości: wezwania spółki do natychmiastowego usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, wstrzymania przekazywania dotacji, rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym oraz żądania zwrotu dotacji.

Izba obrachunkowa uznała, że tego typu zapisy umiejscowione w uchwale dotacyjnej naruszają delegację ustawową z art. 443 ust. 4 PrWod. Jak wskazał organ nadzoru w uzasadnieniu: Takim działaniem naruszono wyraźnie zakres delegacji ustawowej zawarty w art. 443 ust. 4 Prawa wodnego, w którym ustawodawca upoważnił organ stanowiący wyłącznie do określenie zasad udzielania dotacji celowej, trybu postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposobu jej rozliczania. Dodatkowo izba podważyła zapisy w uchwale upoważniające wójta gminy do żądania zwrotu dotacji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości ujawnionych w toku kontroli. W tym zakresie regionalna izba obrachunkowa podała, że o zasadach zwrotu dotacji stanowi art. 252 FinPubU, który w sposób kompletny i systemowy reguluje m.in. zasady zwrotu dotacji do budżetu jednostki samorządu terytorialnego, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący. W związku z powyższym ww. zapisy nie miały również umocowania wynikającego z delegacji ustawowej art. 443 ust. 4 PrWod.

Podsumowując, kwestie kontroli realizacji zadania nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „tryb rozliczania dotacji”, a więc organ stanowiący (np. w gminie – rada gminy), uchwalając taką regulację, wykracza poza ramy upoważnienia ustawowego. Z tego względu zapisy te słusznie zostały zakwestionowane przez regionalną izbę obrachunkową. Mogą one jednak znaleźć się w umowie zawieranej przez gminę ze spółką wodną.

Źródło: https://riokatowice.bip.net.pl