Zasady ustalania opłaty adiacenckiej w związku ze scalaniem i podziałem nieruchomości są podobne do tych, które obowiązują w przypadku uzbrojenia gruntu czy budowy drogi. Ustala ją wójt, burmistrz, prezydent miasta (na prawach powiatu), a jej wysokość nie może przekraczać 50% wzrostu wartości nieruchomości otrzymanych w wyniku scalenia (podziału) w stosunku do wartości nieruchomości sprzed tej operacji.
Wartość nieruchomości posiadanych przed podziałem i otrzymanych w wyniku podziału i scalenia musi wycenić rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając także urządzenia infrastruktury technicznej planowane do wybudowania.
Zasadniczy problem sprowadza się do sposobu wyceny nieruchomości po jej podziale. Operat szacunkowy musi być sporządzony w sposób jasny, czytelny, odpowiadający regułom prawidłowego zastosowania danej metody szacowania wartości nieruchomości, przy uwzględnieniu podejścia i metody dopuszczonej w obowiązujących przepisach. Określonej w nim zaś wartości gruntu nie można uznać ani za zaniżoną przed podziałem, ani za zawyżoną po podziale.
Operat taki ewidentnie wskazuje na to, że podział nieruchomości spowodował oczywisty wzrost jej wartości. Po podziale działki zbywane są oddzielnie, każda bowiem z działek może samodzielnie stanowić przedmiot obrotu rynkowego (wyr. WSA w Łodzi z 6.8.2014r., II SA/Łd 361/14). Ustalony wzrost wartości nieruchomości jest bezpośrednią konsekwencją jej podziału. Jedynym czynnikiem generującym zmianę wartości jest wydzielenie z niej kilku działek geodezyjnych, z których każda może być odrębnie zagospodarowana i stanowić przedmiot obrotu rynkowego.
