W myśl uzasadnienia projektu ustawa ma na celu dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12.5.2015 r. (P 46/13, Legalis), stwierdzającego niezgodność art. 156 § 2 KPA z Konstytucją. Podstawowym skutkiem wejścia w życie projektowanych regulacji będzie uzupełnienie regulacji, która nie spełnia wymogów konstytucyjnych, o rozwiązanie prawne, które w należytym stopniu będzie odzwierciedlać wnioski płynące z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12.5.2015 r. Dlatego też przewidywane skutki społeczne, gospodarcze i prawne będą, zdaniem wnioskodawcy, pozytywne. (http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-456-2021/$file/9-020-456-2021.pdf).

W myśl dotychczasowego brzmienia art. 156 ust. 1 i ust. 2 organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;

4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Projektowana zmiana sprowadza się do dodania w art. 156 § 3 w brzmieniu: nie stwierdza się nieważności decyzji, która wydana została z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło trzydzieści lat, a decyzja ta była podstawą nabycia prawa lub stwarza uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa.

Jak dalej uzasadniają wnioskodawcy art. 156 § 2 KPA w obowiązującym brzmieniu ogranicza możliwość stwierdzenia nieważności decyzji dwiema przesłankami negatywnymi. Pierwszą z nich jest upływ dziesięciu lat od doręczenia bądź też ogłoszenia decyzji, drugą zaś okoliczność, iż decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. I o ile ta ostatnia przesłanka odnosi się do wszystkich przyczyn nieważności wyliczonych w art. 156 § 1 KPA, o tyle 10-letnia cezura czasowa znajduje zastosowanie wyłącznie w razie ustalenia, iż przyczyną wadliwości decyzji administracyjnej jest wydane jej z naruszeniem przepisów o właściwości, uprzednie rozstrzygnięcie danej sprawy inną decyzją ostateczną, skierowane decyzji do osoby, które nie jest stroną w sprawie lub nieważność ex lege. Upływ czasu nie jest natomiast w ogóle brany pod uwagę w przypadku wydania decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 § 1 pkt 2 KPA), w sytuacji gdy decyzja od początku była niewykonalna i owa niewykonalność jest trwała (pkt 5), a także wtedy gdyby wykonanie decyzji miało skutkować czynem zagrożonym karą (pkt 6). Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, jako dotyczący tzw. pominięcia prawodawczego, a przy tym mający formułę zakresową, nie doprowadził do derogowania art. 156 § 2 KPA z porządku prawnego. Oznacza to, że przepis ten nadal określa granice stosowania instytucji stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji. Dlatego też Trybunał w swoim orzeczeniu podkreślił, że „stwierdzenie niekonstytucyjności w zakresie pominięcia prawodawczego nakłada na ustawodawcę obowiązek rozszerzenia unormowania art. 156 § 2 KPA, przewidującego ograniczenia możliwości stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, (http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-456-2021/$file/9-020-456-2021.pdf).

Ponadto art. 158 § 2 KPA ma otrzymać brzmienie: jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 156 § 2 lub 3, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.