1. Zakres regulacji
Zgodnie z § 1 ust. 1–2 rozporządzenia Rady Ministrów z 1.4.2022 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw uchodźców wojennych z Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 721) ustanowiony Pełnomocnik Rządu do spraw uchodźców wojennych z Ukrainy, zwany dalej „Pełnomocnikiem”, jest sekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Podstawę prawną do wydania rozporządzenia Rady Ministrów w przedmiotowej sprawie stanowi art. 10 ust. 1 i 4 RadaMinistrówU. W celu doprecyzowania przywołanego art. 10 ust. 1 RadaMinistrówU należy wskazać, że stosownie do tego przepisu Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika Rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom Rady Ministrów nie jest celowe. Natomiast w myśl art. 10 ust. 4 RadaMinistrówU Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej.
2. Zadania i kompetencje Pełnomocnika
Prezentowane rozporządzenie w § 2–4 określa zakres zadań i kompetencji Pełnomocnika, do którego należy realizowanie i koordynowanie działań podejmowanych w związku z przybyciem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Ukrainy wskutek działań wojennych prowadzonych na terytorium tego państwa oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Pełnomocnik realizuje zadania we współdziałaniu z właściwymi organami administracji rządowej, które są zobowiązane do współpracy i udzielania pomocy Pełnomocnikowi, w szczególności przez udostępnianie mu informacji i dokumentów niezbędnych do realizacji jego zadań (§ 2 ust. 1–3). Poza tym zgodnie z § 3 rozporządzenia Pełnomocnik może, za zgodą Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, wnosić do rozpatrzenia przez Radę Ministrów projekty dokumentów rządowych wynikających z zakresu jego działania. Ważne znaczenia ma także sprawozdawczość Pełnomocnika. Na mocy bowiem § 4 ust. 1–2 rozporządzenia przedstawia on Radzie Ministrów: analizy, oceny i wnioski związane z zakresem jego zadań; a także roczne sprawozdania ze swojej działalności. Oprócz tego Pełnomocnik informuje Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o zagrożeniach w realizacji jego zadań.
3. Zespoły, obsługa i wydatki związane z działalnością Pełnomocnika
Pozostałe kwestie dotyczące działalności Pełnomocnika dotyczą zespołów, obsługi i wydatków. Według § 5 rozporządzenia Pełnomocnik może powoływać zespoły o charakterze opiniodawczym lub do opracowania określonych zagadnień oraz zlecać przeprowadzenie ekspertyz, w zakresie swoich zadań. Jeśli chodzi o obsługę Pełnomocnika to w świetle § 6 rozporządzenia jest to obsługa merytoryczna, organizacyjno-prawna, techniczna i kancelaryjno-biurowa, a zapewnia ją Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. stosownie natomiast do § 7 tej regulacji, wydatki związane z działalnością Pełnomocnika są pokrywane z budżetu państwa z części 17 – administracja publiczna i części 42 – sprawy wewnętrzne.
Ze względu na to, że jest to nowy akt wykonawczy wydany w związku z obecną sytuację, tzn. odnoszący się do spraw uchodźców wojennych z Ukrainy, trudno w tym momencie o właściwą ocenę tego rozporządzenia. Problem ten dotyczy także trudności w zajęciu jednoznacznego stanowiska na temat pozycji prawnej ustanowionego Pełnomocnika Rządu prowadzącego swoją działalność w związku z przybyciem na terytorium Polski obywateli Ukrainy wskutek działań wojennych prowadzonych na terytorium tego państwa.
