Ustalanie zasad funkcjonowania cmentarzy komunalnych w gminach – wskazówki praktyczne

1. Regulacje prawne

Podstawę do ustalania zasad funkcjonowania cmentarzy komunalnych w drodze regulaminów stanowią dla rady gminy następujące regulacje prawne:

Wobec tego rada gminy może w uchwale uregulować wyłącznie normy i zasady prawidłowego postępowania na terenie cmentarzy, adresując je do podmiotów korzystających z owych obiektów i urządzeń, a nie do podmiotów nimi zarządzających.

2. Jak gminy postępują w praktyce?

Tymczasem zdarza się, że organy stanowiące gmin w podejmowanych uchwałach wykraczają poza zakres swoich kompetencji, wskazując krąg podmiotów, które mają obowiązek porządkowania i pielęgnacji grobów i ich otoczenia oraz zabezpieczenia i ubezpieczenia elementów nagrobka.

2.1. Naruszenie zasad prawidłowej legislacji

Dostrzeżone przez organy nadzoru nieprawidłowości dotyczą naruszenia przez radę gminy zasad prawidłowej legislacji, z których wynika zakaz regulowania w aktach prawa miejscowego materii należącej do przepisów wyższego rzędu i tymi przepisami normowanej, nawet jeżeli taka regulacja stanowiłaby powtórzenie obowiązującego już przepisu.

1.2. Wprowadzanie rozwiązań z zakresu prawa cywilnego

Rady gminy w uchwałach wprowadzają rozwiązania, które powinny być przedmiotem umowy cywilno-prawnej, np. wyznaczenie zakresu prac ziemnych, budowlanych lub kamieniarskich, do których zobowiązany jest ich wykonawca, a także postanowienie, zgodnie z którym w ciągu X miesięcy od terminu likwidacji dysponent miejsca grzebalnego zobowiązany jest do usunięcia wszelkich elementów nagrobka lub grobowca, a jeżeli nie zostaną one usunięte, przechodzą do dyspozycji zarządcy cmentarza bez prawa żądania ich zwrotu lub odszkodowania (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 5.4.2017 r., nr PN.4131.88.2017).

3. Opłat za usługi komunalne nie ustala się w drodze aktu prawa miejscowego

Organy jednostek samorządu terytorialnego mają kompetencję do ustalania wysokości cen i opłat albo sposobu ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego (art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej [t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 827 ze zm.; dalej: GospKomU]).

Wskazany przepis nie kreuje nowego uprawnienia w zakresie wprowadzania nowych danin publicznych. Określa on jedynie kompetencje organu stanowiącego w zakresie ustalania cen i opłat za usługi komunalne. Nie można zatem traktować go jako normy regulującej sprawy związane ze stanowieniem prawa. Ponadto, rady gmin mogą scedować swoje uprawnienia do ustalania cen i opłat za usługi komunalne na organ wykonawczy gminy (art. 4 ust. 2 GospKomU).

4. Wnioski

Orzecznictwo sądów administracyjnych dowodzi, że gminy często borykają się z problemami w zakresie prawidłowego ustalania zasad korzystania z cmentarzy komunalnych.